Zdrowie młodego sportowca – jak uniknąć kontuzji?

Sport to zdrowie, jest w tym powiedzeniu wiele prawdy. Aktywność fizyczna wpływa pozytywnie na rozwój i kondycję, ale poprawia również samopoczucie i kształtuje postawy prozdrowotne. Trzeba jednak pamiętać, że sportowcy są bardziej narażeni na kontuzje niż osoby nieaktywne. O tym, jak zminimalizować ryzyko urazów sportowych mówi dr Maciej Tabiszewski ze Szpitala Centrum ENEL-MED, oficjalny lekarz reprezentacji Polski w piłce nożnej U21 oraz klubu Legia Warszawa.

Na zdrowie młodego sportowca składa się wiele czynników. Nie tylko odpowiednia rozgrzewka, ale również dieta dla sportowca czy przygotowanie psychiczne. Równie ważne jest ograniczenie do minimum ryzyka zachorowań i doznania urazu. Jeśli zadbamy o te wszystkie elementy, zapewnimy dziecku prawidłowy rozwój i uchronimy je przed poważnymi w skutkach kontuzjami.

Dieta  dla sportowca ­– jak odżywiać aktywne dziecko

Podczas aktywności fizycznej młody organizm wykorzystuje energię przede wszystkim z węglowodanów, które są gromadzone w postaci glikogenu w mięśniach. Ich ilość jest ograniczona, dlatego ważne jest ich stałe dostarczanie. Stąd też dieta dla sportowca powinna być bogata w węglowodany.

Do prawidłowego rozwoju organizmu niezbędne jest ponad 60 składników odżywczych. Zbilansowany jadłospis powinien pokrywać całe zapotrzebowanie energetyczne młodego człowieka. Wśród najważniejszych składników odżywczych możemy wymienić:

• Węglowodany – powinny być głównym źródłem energii (ok. 65%); są one niezbędnym składnikiem w diecie osób aktywnie uprawiających sport, zwłaszcza młodych ludzi. Szczególnie polecane są węglowodany złożone, które mają znacznie większą wartość odżywczą. Polecane produkty to pieczywo pełnoziarniste, ryż, makaron.
• Białko – warunkuje prawidłowy wzrost tkanek. Zalecana dzienna dawka to 1-2 gramów na kilogram masy ciała. Polecane produkty: ryby, drób, soja, ziarna zbóż.
• Tłuszcze – niezwykle istotną rolę odgrywają tłuszcze nienasycone, które korzystnie wpływają na poziom cholesterolu we krwi. Polecane produkty: ryby, oleje roślinne.
• Witaminy – odgrywają niezwykle istotną rolę w tworzeniu tzw. wydolności treningowej. Zaleca się spożywanie dziennie przynajmniej pięciu porcji warzyw lub owoców.

Przygotowanie psychiczne do aktywności fizycznej

Rola psychologa sportowego czy wykwalifikowanego trenera z przygotowaniem psychologicznym jest nieoceniona, zwłaszcza w pracy z młodymi ludźmi, którzy stawiają pierwsze kroki w świecie sportu. Wsparcie ze strony trenera może zaważyć na przyszłości dziecka, które będzie musiało mierzyć się z nieznanymi dotąd wyzwaniami. W tej fazie bardzo łatwo stracić zaangażowanie.

Odpowiednie nastawienie psychicznie jest warunkiem efektywnego treningu. Wiara we własne siły pozwala pokonać własne słabości i stawić czoła wyzwaniom, a tym samym osiągać sukcesy w sporcie. Brak przygotowania psychicznego zawodnika, a zwłaszcza młodego sportowca, hamuje jego rozwój oraz zabija motywację, bez której dziecko nie będzie miało siły uczestniczyć w ciężkich treningach.

Intensywny rozwój dziecka następuje mniej więcej od 8. roku życia. Wtedy zaczyna ono zmieniać się zarówno pod względem wagi, jak i wzrostu. Jest wówczas znacznie bardziej narażone na różnego rodzaju kontuzje. Ma bowiem osłabioną koordynację ruchową, a także spowolniony czas reakcji. W połączeniu z innymi elementami może to spowodować poważne problemy zdrowotne.

Skłonność do podejmowania wyzwań dodatkowo zwiększa ryzyko wystąpienia kontuzji u dziecka. Nie umie ono przewidzieć jeszcze wszystkich konsekwencji, dlatego nierzadko robi rzeczy, które stwarzają realne zagrożenie dla jego zdrowia, a nawet życia.

Niebagatelną rolę w kwestii zdrowia młodych sportowców odgrywają rodzice, a przede wszystkim ich ambicje. Rodzice często nie zauważają, że ich pociecha potrzebuje znacznie więcej czasu, żeby osiągnąć podobne rezultaty jak inne dzieci. Każdy młody sportowiec rozwija się w swoim tempie i należy mu to umożliwić. W przeciwnym razie, zbytnio go przetrenowując, możemy doprowadzić jedynie do powstania poważnych kontuzji i demotywacji.

Rozgrzewka i rozciąganie przed każdą aktywnością fizyczną

W przygotowaniu fizycznym każdego sportowca, ale szczególnie dziecka, ogromną rolę odgrywa rozgrzewka. Niewłaściwie przeprowadzona może w szybkim tempie przyczynić się do powstania poważnych kontuzji, w tym nawet zerwania któregoś z więzadeł stawu kolanowego, co może wykluczyć dziecko na długo z uprawiania sportu.

Rozgrzewka to nie jedyna metoda na to, by bezpiecznie przygotować dziecko do uprawiania sportu. Regularny stretching to bardzo ważna profilaktyka urazów. Jest on najskuteczniejszym sposobem przywracania i utrzymywania właściwej, statycznej równowagi mięśniowej. Tylko ciało mające taką równowagę jest w pełni przygotowane do uprawiania sportu. Stretching wykonujemy:

• przed treningiem – jako rozgrzewkę w celu zmniejszenia mikrourazów,
• w trakcie treningu – jako formę dogrzewki,
• po treningu – w celu normalizacji napięcia mięśni.

W takim samym stopniu należy zadbać o sprzęt ochronny. Dziecko, które jeździ na deskorolce albo na wrotkach, powinno zawsze mieć na sobie ochraniacze na kolana i łokcie oraz obowiązkowo kask. Sprzęt ten nie tylko znacznie zmniejsza ryzyko wystąpienia kontuzji, ale w ekstremalnych wypadkach może nawet uratować życie.