Torbiel okołokorzeniowa kręgosłupa: czym jest i jak się ją leczy?

Torbiel okołokorzeniowa kręgosłupa – zwana również torbielą Tarlova – to dość rzadko występująca choroba układu nerwowego, w przebiegu której w tkankach okołokręgosłupowych tworzą się torbiele wypełnione płynem mózgowo-rdzeniowym. Szacuje się, że torbiele okołokorzeniowe kręgosłupa występują u około 4,6% populacji, ale jedynie u 1% pojawiają się związane z nimi objawy kliniczne. Wówczas torbiel Tarlova wymaga leczenia – zachowawczego lub operacyjnego.

Z tekstu dowiesz się:

• w jaki sposób może się objawiać torbiel okołokorzeniowa,
• w jaki sposób diagnozuje się torbiele okołokorzeniowe kręgosłupa,
• jak leczyć torbiele okołokorzeniowe zachowawczo,
• kiedy potrzebna jest operacja.

Torbiel Tarlova – czyli torbiel okołokorzeniowa kręgosłupa – to choroba układu nerwowego opisana po raz pierwszy w latach 30. XX wieku przez pochodzącego z USA neurochirurga Isadore’a Tarlova.

Mianem tym określa się przestrzenie wypełnione płynem mózgowo-rdzeniowym rozwijające się najczęściej w rdzeniu kręgowym, oponach mózgowo-rdzeniowych oraz w korzeniach nerwów krzyżowego i lędźwiowego odcinka kręgosłupa. Do ich przyczyn zalicza się przebyty wcześniej uraz mechaniczny kręgosłupa, ciężką pracę fizyczną (zwłaszcza dźwiganie), trudny poród siłami natury, ale również wykonywane przed zabiegami i operacjami znieczulenie zewnątrzoponowe. Mnogie torbiele okołokorzeniowe rozwijają się niekiedy również u pacjentów z zespołem Marfana oraz zespołem Ehlersa-Danlosa, czyli dość rzadko występującymi chorobami genetycznymi tkanki łącznej.

Wyróżnia się:

• torbiele okołokorzeniowe kręgosłupa typu I – najczęściej pojedyncze, znajdujące się w miejscu, w którym nerw wychodzi z worka oponowego,
• torbiele okołokorzeniowe kręgosłupa typu II – mają najczęściej charakter mnogi i są zlokalizowane w krzyżowym odcinku kręgosłupa,
• torbiele okołokorzeniowe kręgosłupa typu III – zlokalizowane wewnątrzoponowo, najczęściej mają charakter wrodzony lub są efektem urazu.

Torbiel Tarlova – objawy

Szacuje się, że torbiel Tarlova może występować nawet u 4,6% populacji, ale jedynie u 1% pojawiają się związane z nią objawy kliniczne. Zalicza się do nich:

• ból odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa promieniujący do pośladków i kończyny dolnej,
• ból klatki piersiowej, szyi, ramion i rąk,
• skurcze mięśni kończyn górnych i dolnych, osłabienie siły mięśniowej,
• parestezje (zaburzenia czucia) w kończynach dolnych lub górnych, zależnie od umiejscowienia torbieli (np. zanik czucia w nogach),
• nietrzymanie moczu, ból w trakcie oddawania moczu,
• dolegliwości bólowe w trakcie kichania i/lub kaszlu,
• zaburzenia widzenia i słuchu, zawroty głowy, zaburzenia równowagi,
• zaburzenia seksualne (m.in. zaburzenia erekcji u mężczyzn).

Torbiel okołokorzeniowa – jak się diagnozuje?

W diagnostyce torbieli okołokorzeniowej kręgosłupa zastosowanie znajdują przede wszystkim badania obrazowe – badanie tomografii komputerowej (TK) oraz badanie rezonansem magnetycznym (MRI). Są one na tyle precyzyjne, że umożliwiają dokładne zobrazowanie nieprawidłowych mas zlokalizowanych w okolicach kręgosłupa. Jak już wspomniano, u wielu osób torbiel Tarlova ma charakter bezobjawowy, więc dość często bywa wykrywana przypadkowo, przy okazji badań TK lub MRI kręgosłupa wykonywanych z innych powodów, np. podejrzenia zwyrodnienia stawów kręgosłupa czy dyskopatii.

W diagnostyce torbieli Tarlova bardzo ważne jest także badanie histopatologiczne – to ono pozwala różnicować torbiele okołokorzeniowe od innych cyst i torbieli mogących rozwijać się w okolicach kręgosłupa. Torbiel okołokorzeniowa cechuje się bowiem obecnością włókien nerwowych w swoich ścianach, co można wykryć jedynie w badaniu histopatologicznym.

Jak leczyć torbiele okołokorzeniowe – leczenie zachowawcze

W zdecydowanej większości przypadków terapia torbieli Tarlova rozpoczyna się od prób leczenia zachowawczego – operacje są ostatecznością, bo nie dość, że cechują się wysokim stopniem skomplikowania, to jeszcze są obarczone ryzykiem powikłań.

I tak w leczeniu zachowawczym zastosowanie znajduje przede wszystkim kinezyterapia (m.in. ćwiczenia rozluźniające i izometryczne) połączona z zabiegami fizykoterapii, takimi jak:

• ciepłolecznictwo,
• ultradźwięki,
• laseroterapia,
• elektroterapia,
• magnetoterapia.

Mają one na celu łagodzenie dolegliwości bólowych, redukcję stanów zapalnych oraz przyspieszenie regeneracji tkanek. Cenioną metodą rehabilitacji są także masaże.

Torbiel okołokorzeniowa kręgosłupa – leczenie operacyjne

Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych rezultatów, zdiagnozowana torbiel Tarlova ma średnicę większą niż 1,5 cm lub występujące objawy neurologiczne są mocno zaawansowane, pacjent może zostać zakwalifikowany do operacji. Może ona polegać na drenażu znajdującego się w torbieli płynu mózgowo-rdzeniowego lub jej całkowitym usunięciu. Ta druga opcja jest jednak bardziej ryzykowna, gdyż – jak już wspomniano – w ścianie torbieli okołokorzeniowej znajdują się włókna nerwowe. Oczywiście kluczowym elementem powrotu do zdrowia jest nie tylko sam zabieg chirurgiczny, ale także odpowiednia rehabilitacja po operacji kręgosłupa.