Nietrzymanie moczu
– przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja

Autor: Redakcja enel-sport

Data publikacji: 09.04.2024

Spis treści:

Czym jest i u kogo najczęściej występuje nietrzymanie moczu?
Powszechny problem kobiet i mężczyzn - rodzaje nietrzymania moczu
Wysiłkowe nietrzymanie moczu – przyczyny bezpośrednie i objawy
Czynniki ryzyka nietrzymania moczu
Możliwe przyczyny naglącego nietrzymania moczu
Jak leczyć problem nietrzymania moczu?
Farmakologiczne i zabiegowe metody leczenia nietrzymania moczu
Rola rehabilitacji w leczeniu przyczyn i objawów nietrzymania moczu
Domowe ćwiczenia mięśni dna miednicy w ramach profilaktyki i przy pierwszych objawach

Kontrola nad mikcją (świadomym opróżnianiem pęcherza) jest jedną z podstawowych funkcji fizjologicznych. Jednak stosunkowo często występuje nietrzymanie moczu o różnym charakterze. Mimowolne wycieki stanowią poważny problem higieniczny, ale też emocjonalny i społeczny. Zaburzenia takie dotyczą głównie kobiet, ale zdarzają się też u mężczyzn. Ponieważ jest to problem wstydliwy, wiele osób rezygnuje z leczenia, które jest jak najbardziej możliwe i skuteczne. Dowiedz się więcej na ten temat!

Czym jest i u kogo najczęściej występuje nietrzymanie moczu?

Nietrzymanie moczu (NTM) jest to niezależny od woli wyciek moczu z pęcherza moczowego– wg definicji WHO. Niemal dwukrotnie częściej problem ten pojawia się u płci żeńskiej. Do czynników ryzyka zaliczyć można wiek, genetykę, ilość przebytych ciąż oraz porodów, styl życia, choroby współistniejące czy przebyte operacje. Problem inkontynencji pojawia się coraz częściej u młodszych kobiet, co potwierdza związek tej przypadłości ze stylem życia i czynnikami środowiskowymi. Nietrzymanie moczu było i jest tematem „tabu”, „bo taka jest kolej rzeczy”, „w tym wieku to normalne”. Dzięki rozwojowi nauki oraz rozwinięciu się social-mediów, zaczyna się mówić i pokazywać, że wcale tak nie musi być i da się coś z tym zrobić.

Powszechny problem kobiet i mężczyzn – rodzaje nietrzymania moczu

Międzynarodowe Towarzystwo ds. Nietrzymania Moczu wyróżnia kilka form nietrzymania moczu. Do najważniejszych można zaliczyć:

Wysiłkowe nietrzymanie moczu – dotyczy głównie kobiet. Incydenty nietrzymania moczu pojawiają się podczas wysiłku, kaszlu czy kichania. Nie występuje natomiast uczucie parcia czy potrzeba oddawania moczu. Przyczyną zwykle jest osłabienie mięśni dna miednicy.
Nietrzymanie moczu z parcia – cechuje się nagłą, silną, niemożliwą do opanowania potrzebą oddania moczu z uczuciem parcia na pęcherz, także nykturią (potrzebą oddawania moczu w trakcie nocy). Problem dotyczy obu płci.
Mieszane nietrzymanie moczu – pojawiają się objawy wysiłkowego i naglącego problemu.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu – przyczyny bezpośrednie i objawy

Najczęściej problem nietrzymania moczu ma charakter wysiłkowy. Prawidłowo możemy kontrolować mikcję dzięki mięśniom znajdującym się w bezpośrednim sąsiedztwie cewki moczowej, a także mięśniom dna miednicy. Jeśli mięśnie nie zaciskają prawidłowo cewki moczowej, dochodzi do popuszczania moczu. Początkowo nietrzymanie moczu najczęściej występuje w trakcie wysiłku fizycznego. Mocz może wypływać podczas nagłej zmiany pozycji ciała. Jednak gdy problem się pogłębia, niekiedy występuje mimowolny wyciek moczu na skutek zaledwie kichania, kaszlu czy śmiechu. Przy bardzo zaawansowanym schorzeniu mimowolna mikcja może pojawiać się niezależnie od przyjmowanej pozycji.

Czynniki ryzyka nietrzymania moczu

Najczęściej nietrzymanie moczu występuje u kobiet w okresie przekwitania. Wpływają na to zmiany strukturalne tkanek – utrata gęstości i elastyczności w następstwie naturalnych procesów starzenia. Negatywnie na kondycję mięśni i skóry działają także zaburzenia hormonalne, które są charakterystyczne dla menopauzy. Osłabieniu mięśni sprzyjają także zmiany zachodzące w ciele kobiet w ciąży. Ten typ nietrzymania moczu najczęściej dotyczy więc kobiet, które wielokrotnie rodziły siłami natury, miały ciężki przebieg porodu, a także przebyły operacje w obrębie dróg moczowo-płciowych.

Nietrzymaniu moczu sprzyja też niezdrowa dieta, palenie papierosów, nadwaga i otyłość. Niekiedy niekontrolowany wyciek moczu spowodowany jest również przez infekcje okolic intymnych. Wówczas zwykle upuszczaniu moczu towarzyszy pieczenie, uczucie świądu oraz inne symptomy charakterystyczne dla infekcji.

Możliwe przyczyny naglącego nietrzymania moczu

W przypadku odczuwania potrzeby natychmiastowego oddania moczu, nawet jeśli pęcherz nie jest napełniony, bezpośrednią przyczyną zwykle są nieprawidłowości w obrębie mięśni pęcherza. Ten typ zaburzenia określa się jako pęcherz nadreaktywny (OAB- Over Active Bladder). Czynnikami, które mogą powodować nietrzymanie moczu z naglącym parciem, są choroby układu nerwowego, napięcie o podłożu psychicznym, złe nawyki toaletowe, niezdrowy tryb życia, przyjmowanie niektórych leków, niekiedy kamica i infekcje.

Jak leczyć problem nietrzymania moczu?

W przypadku wystąpienia nietrzymania moczu nie warto zwlekać z wizytą u lekarza. Najlepsze efekty terapeutyczne uzyskuje się w początkowym etapie rozwoju tego zaburzenia. Najważniejsze jest jednak, aby właściwie zdiagnozować rodzaj i przyczyny schorzenia. W tym celu wykonuje się badanie ogólne moczu, jak również USG czy badania fizykalne. Inaczej wygląda leczenie nietrzymania moczu u kobiet i mężczyzn.

Po postawieniu diagnozy można dobrać odpowiednie postępowanie, obejmujące m.in.:

przyjmowanie leków stosowanych doustnie;
leczenie przyczynowe polegające na wykluczeniu chorób układu moczowego – stosowanie leków doustnych lub dopochwowych może zwalczyć infekcyjne, przemijające nietrzymanie moczu;
zabiegi chirurgiczne lub z zakresu medycyny estetycznej – obkurczające mięśnie lub eliminujące przeszkodzę w drogach moczowych odpowiedzialną za zaburzenia mikcji;
ćwiczenia domowe i rehabilitację pozwalające na wzmocnienie mięśni dna miednicy;
zmianę stylu życia, w tym m.in. redukcję masy ciała, zdrową dietę, regularne przyjmowanie płynów i odpowiednią formę aktywności.

Farmakologiczne i zabiegowe metody leczenia nietrzymania moczu

Jedną z możliwości jest stosowanie leków doustnych. Leczenie farmakologiczne ma zastosowanie głównie w przypadku naglącego parcia na pęcherz, zwłaszcza jeśli przypadłość spowodowana jest chorobami układu nerwowego. Leki mają na celu zmniejszenie silnej potrzeby oddania moczu poprzez wpływ na układ nerwowy.

W leczeniu nietrzymania moczu stosuje się również zabiegi laserowe oraz iniekcyjne z użyciem różnych wypełniaczy tkankowych. Ich celem jest przede wszystkim zwiększenie gęstości i napięcia mięśni w przypadku nietrzymania moczu u kobiet. Natomiast w przypadku mężczyzn z powiększonym gruczołem krokowym niekiedy zalecane jest leczenie chirurgiczne, polegające na zmniejszeniu objętości przerośniętej prostaty. Leczenie chirurgiczne stosuje się również u płci żeńskiej, głównie u kobiet z zaawansowanym schorzeniem.

Rola rehabilitacji w leczeniu przyczyn i objawów nietrzymania moczu

Zarówno u kobiet, jak i mężczyzn nietrzymanie moczu w wielu przypadkach można leczyć za pomocą odpowiednio dobranej rehabilitacji uroginekologicznej. Wzmocnienie siły mięśniowej oznacza wykluczenie bezpośredniej przyczyny nietrzymania moczu. Prowadzi się różnego rodzaju ćwiczenia wzmacniające mięśnie, masaże medyczne, metody mechaniczne (obciążenia dopochwowe) czy zabiegi z zakresu fizykoterapii, np. z polem elektromagnetycznym. Fizjoterapeuta po zebraniu dokładnego wywiadu oraz wykonanym badaniu dobiera odpowiednie ćwiczenia (ilość oraz długość powtórzeń) oraz uczy prawidłowych nawyków toaletowych. Często pomocnym narzędziem jest również dzienniczek mikcji- do uzupełnienia w domu przez pacjentkę.

Domowe ćwiczenia mięśni dna miednicy w ramach profilaktyki i przy pierwszych objawach

Fizjoterapeuta może zalecić kontynuację terapii samodzielnie przez pacjenta. Domowe ćwiczenia mięśni dna miednicy warto wykonywać również profilaktycznie. Poprawę można zauważyć już po kilku tygodniach. Ważne jest jednak, aby wykonywać taki trening prawidłowo i regularnie, zgodnie ze schematem wyuczonym na wizycie.

Źródła:

Nietrzymanie moczu – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja