Kość guziczna – zwana także kością ogonową – to kość stanowiąca końcowy odcinek kręgosłupa. Jest ona dowodem świadczącym o procesie ewolucji – stanowi pozostałość po ogonie, który prawdopodobnie występował u naszych przodków. Jak każda inna kość w organizmie człowieka, również kość ogonowa narażona jest na różnego rodzaju urazy. Jednym z nich jest złamanie kości ogonowej – uraz bolesny, uciążliwy i niestety dość trudny w leczeniu.

Z tekstu dowiesz się:

• jakie funkcje pełni kość ogonowa w ciele człowieka,
• jakie mogą być przyczyny bólu kości ogonowej,
• jakie mogą być przyczyny i objawy złamanej kości ogonowej, jak się ją diagnozuje i leczy.

Niewiele osób zdaje sobie z tego sprawę, ale zarodki ludzkie posiadają ogony, które stanowią około 1/6 ich długości. Podczas przekształcania się zarodka w płód ogon jest jednak absorbowany przez rozwijający się organizm – tak jak inne naczelne człowiek ma co prawda geny warunkujące powstawania ogona, ale ich działanie zostaje zahamowane już w okresie płodowym. W efekcie, w odróżnieniu od wielu innych ssaków, człowiek rodzi się bez ogona – jego pozostałością jest kość guziczna, zwana także kością ogonową.

Kość ogonowa – budowa i funkcje

Kość ogonowa ma kształt zbliżony do trójkąta – jej podstawa skierowana jest do kości krzyżowej, zaś wierzchołek to zakończenie kręgosłupa. Składa się z czterech lub pięciu szczątkowych kręgów, z których zachowane są jedynie trzony. Za unerwienie kości ogonowej odpowiada nerw guziczny, który obejmuje również mięsień guziczny, tylną cześć mięśnia dźwigacza odbytu oraz skórę okolicy guzicznej.

Kość ogonowa – mimo że stanowi końcową część kręgosłupa – nie bierze udziału w dźwiganiu ciężaru ciała. Stanowi natomiast przyczep ścięgien i więzadeł, wspiera również korpus podczas przyjmowania pozycji siedzącej.

Kość ogonowa – skąd biorą się jej dolegliwości?

Kość ogonowa, tak jak każda inna część ciała, ulegać może osłabieniu, różnego rodzaju urazom i dysfunkcjom. Najczęściej objawia się to bólem i dyskomfortem w okolicach kości – zarówno podczas wypróżniania się, jak i podczas siedzenia, stawania, a nawet leżenia zbyt długo w jednej pozycji. Do czynników ryzyka rozwoju dolegliwości w obrębie kości ogonowej zalicza się:

• chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa,
• rwę kulszową,
• dyskopatię,
• siedzący tryb życia,
• przebyte ciężkie porody.

Nie można zapominać o urazach mechanicznych, na których wystąpienie narażona jest kość ogonowa – złamanie jest jednym z najczęstszych.

Złamana kość ogonowa – przyczyny, objawy, leczenie

Wielu pacjentów zastanawia się, czy można złamać kość ogonową – należałoby jednak zapytać się nie o to, czy można ją złamać, ale w jaki sposób się to zdarza. Najczęściej jest to efekt nagłych, bardzo silnych upadków bezpośrednio na pośladki: podczas spadania ze schodów, poślizgnięcia się na mokrej podłodze i upadku na podłogę albo takim samym wypadku na oblodzonym chodniku.

• Złamanie kości ogonowej – objawy

Złamana kość ogonowa objawia się przede wszystkim bólem – bezpośrednio po upadku jest on bardzo silny, ostry, promieniujący w stronę nóg oraz kręgosłupa. Może się nasilać podczas wypróżniania, siedzenia oraz podczas współżycia seksualnego. Jeśli nie ustępuje w ciągu kilku dni, koniecznie trzeba się zgłosić do lekarza.

• Złamanie kości ogonowej – RTG główną metodą diagnostyki

Złamanie kości ogonowej może diagnozować np. ortopeda albo lekarz medycyny sportowej. Tak jak w przypadku wszystkich innych urazów kostnych, główną metodą diagnostyki jest badanie RTG. Pozwala ono jednoznacznie określić, czy w obrębie kości doszło do złamania.

• Złamanie kości ogonowej – gips nie jest potrzebny!

W leczeniu złamań wszystkich kości odchodzi się od stosowania opatrunków gipsowych – w przypadku złamań kości ogonowej opatrunki tego typu nie były stosowane nigdy. Ze względu na umiejscowienie kości oraz jej wymiary nie ma bowiem możliwości prawidłowego włożenia jej w gips.

Złamana kość ogonowa jest więc leczona zachowawczo. Stosuje się odciążenie tej części ciała poprzez specjalne poduszki pierścieniowe, lekarz może zalecić przyjmowanie środków zmiękczających stolec, co zmniejsza ból i dyskomfort podczas wypróżniania. Okolice urazu można chłodzić zimnymi okładami, przydatna może być także miejscowa krioterapia. Zastosowanie znajdują również inne zabiegi fizykoterapii przyspieszające zrost kostny, np. jonoforeza, laseroterapia, ultradźwięki i pole magnetyczne, a także działające przeciwbólowo, np. prądy TENS i prądy interferencyjne.

• Złamana kość ogonowa – jak długo boli?

Złamanie kości ogonowej nie jest błahym urazem i wiąże się z dolegliwościami bólowymi, które mogą trwać nawet około 4 tygodni. W tym czasie łagodzi się je miejscowymi środkami przeciwbólowymi, chłodnymi okładami oraz zabiegami fizykoterapii.

• Złamanie kości ogonowej – ile trwa leczenie?

Leczenie złamania kości ogonowej trwa od 4 do 6 tygodni, w zależności od tego, jak długo pacjent odczuwa dolegliwości bólowe. Należy jednak pamiętać, że pełny zrost złamanej kości trwa od 8 do nawet 12 tygodni – w tym czasie należy zachować dużą ostrożność i unikać aktywności, które mogłyby pogłębić uraz.

• Złamanie kości ogonowej – powikłania

Najczęściej występujące powikłania to złamanie kości ogonowej z przemieszczeniem oraz złamanie kości ogonowej z odpryskami kostnymi. W takiej sytuacji konieczne są operacja oraz późniejsza rehabilitacja.

Złamanie kości ogonowej może się przytrafić każdemu – dziecku, które spadnie z roweru, i osobie dorosłej, która poślizgnie się na chodniku. Choć jest to bolesny uraz, to na szczęście w większości przypadków można wyleczyć go zachowawczo.