Zaburzenia czucia to bardzo szerokie spektrum różnego rodzaju dolegliwości, które mogą towarzyszyć wielu chorobom, nie tylko tym o podłożu neurologicznym. Za każdym razem wymagają one precyzyjnej diagnostyki oraz leczenia.

Z tekstu dowiesz się:

• czym jest czucie i jakie są jego rodzaje,
• jakie przyczyny mogą mieć zaburzenia czucia,
• w jaki sposób diagnozuje się zaburzenia czucia.

Czucie to jedna z najważniejszych funkcji układu nerwowego, rozumiana jako zdolność organizmu do rozpoznawania bodźców płynących zarówno z jego wnętrza, jak i ze świata zewnętrznego. Ze względu na rodzaj bodźców wyróżnia się czucie powierzchowne (rejestrowane przez receptory na skórze) oraz czucie głębokie (odbierane przez receptory w błędniku, mięśniach, ścięgnach).

Zaburzenia czucia – co to jest?

Pod pojęciem zaburzeń czucia rozumie się różne nieprawidłowości w przekazywaniu do mózgu lub odbieraniu przez niego informacji o docierających do organizmu bodźcach. Mogą one przybierać postać tzw. przeczulicy, czyli nadwrażliwości na bodźce, albo niedoczulicy, a więc osłabionego czucia. Trzecią kategorią zaburzeń czucia są tzw. parestezje, czyli samoistnie nieprzyjemne doznania pojawiające się bez zadziałania konkretnego bodźca.

Zaburzenia czucia głębokiego – możliwe przyczyny

Receptory czucia głębokiego są ulokowane w stawach, mięśniach i ścięgnach – dzięki nim człowiek posiada zmysł orientacji ułożenia części własnego ciała (tzn. wie, jak są one ułożone bez patrzenia na nie). U osób, u których występują zaburzenia czucia głębokiego, pojawiają się objawy w postaci braku równowagi, problemów z koordynacją ruchową, wkładania nadmiernej siły fizycznej w niewymagające tego czynności czy nadmiernego napięcia mięśniowego. Może to być efekt różnego rodzaju nieprawidłowości i chorób, takich jak:

• wady rozwojowe u niemowląt,
• zahamowanie rozwoju psychomotorycznego we wczesnych latach życia (np. na skutek choroby),
• urazy i polineuropatie wywołane np. przez cukrzycę,
• zmiany niedokrwienne mózgu i powikłania poudarowe.

Czucie powierzchowne – objawy i przyczyny zaburzeń

Receptory czucia powierzchownego są ulokowane w skórze – to dzięki nim odczuwamy dotyk, zimno, ciepło czy ból. Zaburzenia czucia powierzchownego mogą się objawiać osłabieniem czucia bólu, utratą czucia dotyku, osłabieniem czucia temperatury (tzw. objawy ubytkowe), ale także przeczulicą na dotyk, ból czy wzmożonym odczuwaniem temperatury (nadmierne odczuwanie bodźców).

Schorzeń, które objawiają się zaburzeniami czucia powierzchownego, może być naprawdę bardzo wiele. Znajduje się wśród nich:

• zespół cieśni nadgarstka,
• polineuropatia cukrzycowa,
• uszkodzenie nerwów w przebiegu chorób wirusowych (np. ospy),
• ucisk na korzenie nerwów rdzeniowych w przebiegu zwyrodnienia kręgosłupa,
• udar niedokrwienny i krwotoczny,
• choroby nowotworowe.

Dodatkowo zaburzenia czucia powierzchownego występują u osób z niedoborami witaminowymi, po zatruciach lekami czy substancjami toksycznymi, po radioterapii, ze zdiagnozowaną migreną czy zaburzeniami psychicznymi.

Zaburzenia czucia – diagnostyka to podstawa

Jak widać, zarówno zaburzenia czucia głębokiego, jak i powierzchownego mogą mieć bardzo wiele przyczyn – w każdym przypadku niezbędna jest więc precyzyjna diagnostyka. Dziedziną medycyny zajmującą się rozpoznawaniem i leczeniem tego typu dolegliwości jest neurologia, ale bardzo często do neurologa kierują pacjenta inni lekarze, zarówno POZ, jak i specjaliści (ortopedzi, kardiolodzy, diabetolodzy).

W ramach diagnostyki neurolog w pierwszej kolejności wykonuje podstawowe badania neurologiczne, zlecając też różnego rodzaju testy laboratoryjne moczu i krwi, badanie ENG, rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową głowy i/lub rdzenia kręgowego, a czasem nawet badania genetyczne. Dopiero na podstawie ich wyników można rozpoznać daną chorobę i wdrożyć odpowiednie leczenie.