Reumatyzm większości osób kojarzy się z występującym okresowo bólem stawów i kości, który związany jest np. ze zmianą pogody, ciężką pracą fizyczną albo po prostu starzeniem się organizmu. Jest to jednak bardzo uproszczone podejście. Nie ma bowiem reumatyzmu jako oddzielnej jednostki chorobowej – choroby reumatyczne to grupa ponad stu różnych schorzeń, najczęściej o podłożu immunologicznym, które mogą obejmować nie tylko tkankę kostną i stawową. Jedną z rzadziej występujących chorób reumatycznych jest reumatyzm palindromiczny.

Z tekstu dowiesz:

• jakie są najczęściej występujące choroby reumatyczne i jak się objawiają,
• co to jest reumatyzm palindromiczny,
• jak przebiega diagnostyka tej choroby,
• czy istnieje skuteczny lek na reumatyzm palindromiczny.

Wiele osób borykających się z okresowymi, nawracającymi bólami kości i stawów określa je mianem reumatyzmu. Jest to jednak zbyt daleko idące uproszczenie – nie ma bowiem jednej choroby, o której można mówić jako o reumatyzmie. Istnieją za to różnego rodzaju choroby reumatyczne, które mogą dotknąć nie tylko osoby starsze, ale również młodzież, o przebiegu łagodnym i powolnym, ale także szybkim i bardzo ostrym, atakujące nie tylko tkanki stawowe i kostne, ale również komórki krwi, komórki tłuszczowe oraz inne tkanki i narządy.

W parze z różnorodnością kliniczną chorób o podłożu reumatologicznym idzie również mnogość możliwych przyczyn ich występowania.

• Czynniki immunologiczne – przypuszcza się, że za wiele chorób reumatycznych odpowiadają zaburzenia w funkcjonowaniu układu immunologicznego, który nieprawidłowo rozpoznaje komórki własnego organizmu jako obce i zaczyna je zwalczać. Na rozwój tych zaburzeń mogą wpływać np. przebyte wcześniej infekcje wirusowe i bakteryjne.
• Czynniki genetyczne – badania naukowe dowiodły, że choroby reumatyczne przynajmniej częściowo związane są z predyspozycjami genetycznymi, m.in. dziedzicznymi mutacjami genowymi występującymi u pacjentów. Jeśli w rodzinie zdiagnozowano przypadki chorób reumatologicznych, ryzyko ich pojawienia się w kolejnych pokoleniach jest większe.
• Choroby nowotworowe – w ostatnim czasie pojawia się coraz więcej dowodów na to, że choroby reumatyczne mogą być dalekim powikłaniem przebytych wcześniej nowotworów, m.in. szpiczaka mnogiego oraz chłoniaków.

Rodzaje i objawy reumatyzmu – nie tylko bóle reumatyczne!

Jak już wspomniano, choroby reumatyczne to grupa wielu różnych schorzeń, wśród których najczęściej występują:

• reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) – przewlekła choroba tkanki łącznej o podłożu immunologicznym, objawia się bólem stawów (najczęściej niewielkich stawów rąk i stóp), poranną sztywnością stawów, czasem dolegliwościami ze strony płuc i serca,
• młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS) – przewlekła choroba stawów o podłożu immunologicznym, której objawy ujawniają się w dzieciństwie lub wieku nastoletnim (przed 16. rokiem życia),
• łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) – manifestuje się przewlekłym zapaleniem stawów i łuszczycą skóry, czasami zajmuje też inne partie ciała, m.in. oczy i serce; może mieć postać łagodną, ale również prowadzić do trwałej niesprawności,
• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK) – przewlekła choroba zapalna atakująca kręgosłup, powodująca jego uciążliwy ból i sztywność, o charakterze postępującym, wywołująca z czasem znacznie ograniczenie ruchomości kręgosłupa.

Reumatyzm palindromiczny – co to jest?

Jedną z rzadziej występujących chorób reumatologicznych jest z kolei reumatyzm palindromiczny. Cechuje się on dość charakterystycznymi objawami – otóż u chorego nagle, bez wcześniejszych symptomów zapowiadających pojawia się bardzo silne, gwałtowne zapalenie stawu (czasami kilku stawów). U pacjenta występują wówczas ból, zaczerwienienie, obrzęk i sztywność stawu, które po kilku godzinach lub kilku dniach mijają bez trwałych uszkodzeń w strukturze stawu.

Przyczyny reumatyzmu palindromicznego nie zostały jak dotąd jednoznacznie określone. Przypuszczano, że może to być odmiana reumatoidalnego zapalenia stawów ze względu na obecność we krwi pacjenta charakterystycznych przeciwciał. Pojawiają się również sugestie, że choroba może mieć podłoże genetyczne.

RTG i nie tylko, czyli badanie na reumatyzm palindromiczny

Co do zasady diagnostyka reumatyzmu palindromicznego jest taka sama jak innych chorób reumatologicznych. Z pacjentem przeprowadza się wywiad – lekarz pyta o występujące bóle reumatyczne, ich nasilenie, inne obawy, przyjmowane leki itp. Zlecana jest oczywiście diagnostyka laboratoryjna, w tym podstawowe badanie krwi – o chorobie świadczą zazwyczaj wysoki poziom OB, podwyższona liczba białych krwinek, wysokie stężenie białka ostrej fazy oraz podwyższone miano przeciwciał przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu polipeptydowi (anty-CCP) i antykeratynowych.

Jeśli chodzi o badania obrazowe, najczęściej wykonywane są RTG, a także rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa, które pozwalają diagnozować zmiany w stawach i tkankach okołostawowych.

Czy istnieją skuteczne leki na reumatyzm palindromiczny?

Ze względu na brak jednoznacznie określonych przyczyn choroby leczenie reumatyzmu palindromicznego ma wyłącznie charakter objawowy. Stosuje się leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, czasami glikokortykosteroidy oraz metotreksat.

Bardzo ważna jest oczywiście dopasowana do potrzeb fizjoterapia, która pozwala łagodzić objawy, powstrzymywać postępy choroby oraz utrzymywać prawidłowe funkcjonowanie objętych schorzeniem stawów. I tak u pacjentów z reumatyzmem palindromicznym zastosowanie znajdują m.in. kinezyterapia (ćwiczenia czynne i bierne), masaż klasyczny, hydroterapia (masaże wodne), a także różne metody fizykoterapii (krioterapia, magnetoterapia, laseroterapia, elektroterapia, światłoterapia).

W fazach ostrych choroby pacjentowi pomóc mogą również odpowiednie narzędzia zaopatrzenia ortopedycznego – stabilizatory, ortezy, kule, balkoniki. Odciążają one staw, stabilizują go, zmniejszają dolegliwości bólowe i pomagają chronić przed upadkami.