Na czym polega złamanie zielonej gałązki i dlaczego dotyczy tylko dzieci?

Złamanie zielonej gałązki należy do typowych urazów wieku dziecięcego. Jego nazwa wywodzi się od charakterystycznego obrazu złamania widocznego w badaniu RTG – kość dziecka nie jest złamana, ale nadłamana, a uraz nie jest pełny, co przypomina nieco uszkodzone młode gałęzie drzew. Złamanie zielonej gałązki u dzieci goi się szybko i z reguły bez powikłań. Oczywiście w celu łagodzenia dolegliwości i przyspieszania procesów gojenia można stosować odpowiednią rehabilitację.

Z tekstu dowiesz się:

• czym charakteryzuje się złamanie typu zielonej gałązki,
• jakie są przyczyny takich złamań,
• jak diagnozuje się zielonej gałązki u dzieci,
• jak przebiega leczenie.

Układ ruchu dziecka znacznie różni się od układu ruchu dorosłych. Cechą charakterystyczną u dzieci jest obecność chrząstek wzrostowych oraz grubej okostnej. Mimo ciągłego wzrostu kości oraz nabierania masy ciała tkanki w układzie ruchu u dzieci są ogólnie bardziej elastyczne i wytrzymałe niż u dorosłych. Nie oznacza to jednak, że są całkowicie odporne na urazy. Również u dzieci występują bowiem złamania kości.

W praktyce ortopedycznej ze względu na obraz kliniczny wyróżnia się kilka rodzajów złamań kości u dzieci. Jest to m.in. złamanie podokostnowe, złamanie awulsyjne, złamanie typu Saltera-Harrisa oraz złamanie typu zielonej gałązki. Jeśli chodzi o statystyki, to około 22,7% wszystkich złamań u dzieci to złamania dalszej części kości promieniowej, 18,9% – paliczków, 8,3% – nadgarstka, 8,1% – obojczyka, a 5,5% – kości okolic stawu skokowego.

Ogólnie złamania kości u dzieci zrastają się szybciej niż u dorosłych, rzadko powodują poważne komplikacje, ale bywają trudniejsze do obrazowania i niekiedy budzą wątpliwości diagnostyczne.

Złamanie zielonej gałązki – co to jest?

Jak już wspomniano, jednym z typowych dla wieku dziecięcego urazów kości jest tzw. złamanie zielonej gałązki, będące efektem działania siły wystarczającej jedynie do rozpoczęcia złamania (nadłamania kości). Po stronie wystąpienia urazu złamanie jest niepełne – w badaniu RTG kość przypomina złamaną częściową młodą, zieloną gałązkę, która – w odróżnieniu od gałęzi rozwiniętych – nie pęka na pół, ale jedynie się nadłamuje.

Do kontuzji tego typu dochodzi tylko u dzieci, u których tkanka kostna jest bardziej elastyczna, a okostna jest grubsza i zawiera dużą ilość włókien.

Złamanie zielonej gałązki u dzieci – przyczyny

Złamanie typu zielonej gałązki najczęściej dotyczy kości długich w kończynach górnych – dochodzi do nich w momentach upadków, gdy dziecko próbuje się przed nimi bronić poprzez wyciągnięcie rąk i amortyzację. Mogą być one również skutkiem uderzeń w okolice kości (np. piłką) albo kopnięć (np. podczas zabawy) – wówczas dochodzi do złamań zielonej gałązki w obrębie kości przedramienia albo kości goleniowej.

Złamanie zielonej gałązki – objawy

Złamanie typu zielonej gałązki może być zupełnie nieodczuwalne dla dziecka – czasami uraz kości jest tak niewielki, że nie skarży się ono na żadne dolegliwości bólowe. Bardziej charakterystycznymi niż ból objawami są:

• zaczerwienienie w miejscu złamania,
• obrzęk w miejscu złamania,
• problemy z wykonywaniem czynności, które bez problemu można wykonać drugą, zdrową kończyną (np. dziecko nie może podnosić kontuzjowaną ręką przedmiotów albo kopać kontuzjowaną nogą piłki),
• nieprawidłowości w ustawieniu kończyny.

Objawy tego typu zazwyczaj skłaniają rodziców do wizyty u lekarza – pierwszym etapem diagnostyki jest wywiad z dzieckiem i jego opiekunami, a także badania fizykalne. Konieczne jest wykonanie zdjęcia RTG – co najmniej w dwóch projekcjach. Zdarza się, że na obrazie RTG szczelina złamania jest bardzo mało widoczna, a nawet zupełnie niewidoczna. Zdiagnozować można natomiast krwiaka oraz odwarstwienie okostnej.

Tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny w diagnostyce złamania zielonej gałązki u dzieci rzadko są potrzebne.

Złamanie zielonej gałązki – rehabilitacja

U większości dzieci ze złamaniem typu zielonej gałązki nie jest wymagana repozycja kończyny – wystarczające jest usztywnienie ręki czy nogi, np. przy użyciu szyn gipsowych, przy czym zakres usztywnienia zależy od miejsca złamania.

Oczywiście pomocna może być dopasowana do potrzeb ortopedyczna rehabilitacja pediatryczna, która złagodzi ewentualne dolegliwości bólowe i przyspieszy proces gojenia. U dzieci ze złamaniem zielonej gałązki można zastosować takie zabiegi, jak:

• Krioterapia miejscowa – wykonywana przy użyciu urządzenia wytwarzającego parę ciekłego azotu. Na skutek jej działania tkanki ulegają intensywnemu schłodzeniu, co prowadzi najpierw do gwałtownego obkurczenia naczyń krwionośnych, a później ich rozszerzenia. Przyspiesza krążenie krwi i naturalne procesy naprawcze organizmu, do pracy pobudzają się układy hormonalny i odpornościowy. Zabieg działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo.
• Magnetoterapia – w trakcie tego zabiegu tkanki są poddawane działaniu pola magnetycznego, które dociera do każdej komórki organizmu, ułatwiając wnikanie do nich tlenu i substancji odżywczych. Pole magnetyczne przyspiesza odnowę tkanki łącznej i wytwarzanie blizny kostnej, ma działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe i przeciwbólowe.
• Laseroterapia – ten zabieg polega na miejscowym naświetlaniu tkanek energią emitowaną przez laser. Pobudza ona komórki do regeneracji i odnowy, wykazuje działanie przeciwbólowe i przyspiesza gojenie złamań kości.

Złamania zielonej gałązki u dzieci goją się zazwyczaj bez komplikacji w ciągu 4-8 tygodni. Przed zdjęciem opatrunku lekarz może jeszcze zlecić wykonanie kontrolnego zdjęcia RTG, by upewnić się, że proces gojenia przebiegł prawidłowo.