Łokieć tenisisty, to przypadłość, którą coraz częściej uważa się za chorobę zawodową pracowników fizycznych, muzyków, mechaników czy informatyków.

Z tekstu dowiesz się:

• na czym polega łokieć tenisisty i kto jest najbardziej narażony na tę przypadłość,
• jakie są objawy łokcia tenisisty,
• jakie ćwiczenia na łokieć tenisisty warto wykonywać,
• jakie znamy skuteczne metody leczenia łokcia tenisisty,
• jak należy zapobiegać łokciowi tenisisty.

Entezopatia nadkłykcia bocznego kości ramiennej – na czym polega?

Choć nazwa schorzenia sugeruje inaczej, łokieć tenisisty ma niewiele wspólnego z tym sportem. Entezopatia to zmiany zwyrodnieniowo–zapalne w obrębie ścięgien mięśni, które przyczepiają się do kości ramiennej po zewnętrznej stronie łokcia. Postępujące schorzenie zaczyna powodować ból w obrębie stawu łokciowego, który promieniuje od przedramienia aż do nadgarstka.

Łokieć tenisisty to schorzenie powstające w wyniku wielokrotnie powtarzających się mikrourazów włókien kolagenowych budujących ścięgno. Najczęściej są spowodowane pracą, w której każdego dnia wykonuje się te same czynności w niewygodnej, nienaturalnej pozycji dla nadgarstków i łokci. Między stale powtarzanymi ruchami cały staw i otaczające go ścięgna nie mają wystarczająco czasu, aby się rozluźnić, co prowadzi do znoszenia coraz większych przeciążeń, a w konsekwencji uszkodzeń oraz zmian degeneracyjnych i zwyrodnieniowych. Bardzo często postępującej chorobie towarzyszy zwężenie naczyń krwionośnych prowadzące do upośledzenia krążenia, co znacznie obniża możliwości regeneracji tkanek.

Szybka diagnoza łokcia tenisisty oraz podjęcie odpowiedniego leczenia i rehabilitacji są kluczowe dla utrzymania pełnej sprawności nadgarstka i całej ręki.

Ból łokcia – kogo dotyczy?

Wbrew pozorom amatorzy gry w tenisa są jedynie niewielkim procentem grupy obarczonej ryzykiem rozwoju zespołu nadkłykcia bocznego kości ramiennej. Łokieć tenisisty to entezopatia mogąca pojawić się u wszystkich osób, które w pracy lub na co dzień, wykonując powtarzalne ruchy, przeciążają rękę. To z kolei prowadzi do zbyt dużego napięcia mięśni oraz tworzenia się mikrourazów przyczepów ścięgien mięśni prostowników nadgarstka do nadkłykcia kości ramiennej, będącego przyczyną bólu. Nie tylko powtarzające się obciążenie mięśni przedramienia może być przyczyną łokcia tenisisty, lecz także jednorazowe obciążenie. Dochodzi do niego, gdy ktoś, kto na co dzień nie jest zbyt aktywny fizycznie, gwałtownie obciąży kończynę – wówczas może dojść do uszkodzenia ścięgna, które jest nieprzyzwyczajone do wysiłku.

Każdego roku łokieć tenisisty jest diagnozowany u ok. 2% dorosłych, między 30. a 50. rokiem życia. W grupie ryzyka znajdują się:

• sportowcy uprawiający dyscypliny wymagające powtarzających się ruchów rąk i nadgarstka, takich jak tenis, golf, badminton, wioślarstwo czy squash,
• pracownicy biurowi, informatycy, u których długotrwała praca przy komputerze może prowadzić do problemów, takich jak zespół cieśni nadgarstka, ale także łokieć tenisisty lub golfisty ze względu na powtarzające się ruchy,
• osoby wykonujące pracę fizyczną, m.in. tragarze, mechanicy, elektrycy czy robotnicy budowlani,
• amatorzy ogrodnictwa, malowania, szydełkowania,
• lekarze chirurdzy, pielęgniarki, dentyści, fizjoterapeuci,
• starsze osoby, u których ból i zwyrodnienia w obrębie łokcia mogą powodować zmiany związane z wiekiem,
• osoby o niewystarczającej sile mięśni w okolicy łokcia i złej technice wykonywania ruchów,
• osoby, które doznały urazów kończyny górnej.

Warto pamiętać, że ból łokcia może mieć różne przyczyny, takie jak łokieć tenisisty, łokieć golfisty, zespół cieśni nadgarstka czy nawet schorzenia kręgosłupa. W przypadku doświadczania bólu łokcia, szczególnie jeśli jest uporczywy lub nasilający się, zalecamy skonsultowanie się z lekarzem, który dokładnie zdiagnozuje problem i zaleci odpowiednie leczenie.

Ćwiczenia na łokieć tenisisty

Przy niewielkich zmianach, gdy ból ręki w łokciu pojawia się od czasu do czasu, może pomóc miorelaksacja – głęboki masaż rozluźniający mięśnie, który jest wykonywany przez terapeutę. Niektóre proste ćwiczenia na łokieć tenisisty można również wykonywać w domu, a także w przerwach od pracy. Może to być np. regularne ściskanie miękkiej piłki, delikatne zginanie i prostowanie nadgarstka, a także masaże łokcia z jednoczesnym stosowaniem zaleconych przez lekarza maści przeciwzapalnych i przeciwbólowych. Przykładem ćwiczeń na łokieć tenisisty może być np.:

• wyciąganie ręki z dłonią zgiętą w nadgarstku pod kątem prostym, prostopadle do podłogi (drugą dłonią przytrzymujemy zgiętą dłoń, która napiera do przodu),
• podnoszenie ciężarka poprzez zginanie ręki w nadgarstku (rękę należy oprzeć na podporze)

Ćwiczenia na łokieć tenisisty najlepiej wykonywać w seriach (w czasie przerwy w pracy co godzinę), również w ramach profilaktyki, aby rozluźnić napięcie mięśniowe.

Łokieć tenisisty – objawy i diagnostyka

Do najczęściej występujących objawów łokcia tenisisty zalicza się:

• tkliwość i nasilający się podczas ruchów ból zewnętrznej strony stawu łokciowego, który może promieniować wzdłuż przedramienia lub ku nadgarstkowi,
• ograniczenie ruchomości łokcia, zwłaszcza przy próbach zginania lub prostowania,
• osłabienie ręki, nadgarstka i palców,
• sztywność lub napięcie w okolicach łokcia.

Objawy przybierają na sile podczas wykonywania ruchów ręki oraz zaciskania pięści. Ponieważ źródło bólu może mieć różne pochodzenie, kluczowa dla właściwego leczenia jest precyzyjna diagnostyka.

W celu zidentyfikowania problemu należy udać się do ortopedy lub fizjoterapeuty, który przeprowadzi szczegółowy wywiad medyczny oraz wykona badanie przedmiotowe. Lekarz palpacyjnie sprawdzi wrażliwość tkanek miękkich oraz ruchomość stawu łokciowego. Może wspomóc się testami diagnostycznymi, takimi jak testy Thomsona, Cozena i Milla. Aby wykluczyć inne choroby oraz potwierdzić diagnozę, lekarze ortopedzi często kierują pacjentów na dodatkowe badanie obrazowe – USG, RTG lub rezonans magnetyczny.

Skuteczne metody leczenia łokcia tenisisty

Istnieje wiele metod postępowania w przypadku łokcia tenisisty: rehabilitacja, leczenie farmakologiczne lub operacyjne, przy czym to, jak wygląda leczenie, zależy m.in. od przyczyny powstania bólu oraz stopnia zaawansowania choroby. Gdy fragmenty przyczepu zostaną zerwane, leczenie jest już bardziej inwazyjne – w uszkodzone ścięgno wykonuje się iniekcje preparatem z osoczem bogatopłytkowym, zawierającym czynniki wzrostu, które w połączeniu z krwią pacjenta prowadzą do zmniejszenia stanu zapalnego ścięgien i regeneracji ubytku.

W przypadku wysokiego zaawansowania schorzenia możliwe jest leczenie operacyjne polegające na całkowitym odcięciu przyczepu i wycięciu zniszczonej tkanki wraz z okostną i doszyciu ponownym przyczepu. Ręka po takim zabiegu jest unieruchamiana na 2 tygodnie, a po około 3 miesiącach można powrócić do pracy zawodowej.

Ćwiczenia na łokieć tenisisty

W przypadku łokcia tenisisty ważne jest, aby unikać nadmiernego obciążania stawu, które mogłoby pogorszyć objawy. Jednak niektóre ćwiczenia, o ile lekarz nie wskaże inaczej, są stosunkowo bezpieczne i mogą pomóc w procesie leczenia oraz poprawie ruchomości łokcia. Można je praktykować w domu, a także w przerwach od pracy. Ćwiczenia należy wykonywane ostrożnie i powoli, unikając nadmiernego napięcia czy bólu, oraz zachowując prawidłową technikę. Oto przykłady ćwiczeń, które mogą być pomocne.

1. Wzmacnianie nadgarstka:

Usiądź na krześle z przedramieniem opartym na stole, dłonie ułóż równolegle do podłogi. Delikatnie podnoś dłonie ku górze, zginając nadgarstki, następnie powoli wróć do pozycji wyjściowej. Powtórz ruch, starając się zwiększać ilość powtórzeń stopniowo, w miarę poprawy. Z czasem możesz wziąć do dłoni niewielki ciężarek.

2. Unoszenie ramion na boki:

Stój prosto z ramionami opuszczonymi wzdłuż ciała i dłońmi skierowanymi do przodu. Możesz w nich trzymać butelkę wody lub ciężarek. Powoli unieś rękę do poziomu barku, aż do osiągnięcia linii równoległej do podłogi, utrzymując plecy proste. Wróć do pozycji wyjściowej i powtórz ćwiczenie.

3. Wzmacnianie mięśni prostowników nadgarstka i palców

Przywiąż gumę oporową do stałego punktu, na przykład drzwi lub poręczy. Trzymając drugi koniec gumy w przeciwstawnej ręce, stań bokiem do źródła oporu. Z łokciem ugiętym pod kątem 90 stopni rotuj przedramię na zewnątrz, rozciągając gumę. Skup się na skurczu mięśni łopatki i nie skręcaj tułowia. Wróć do pozycji wyjściowej powoli i powtórz ruch.

Pomocne będzie także rolowanie okolicy łopatek przy użyciu piłeczki tenisowej, rozciąganie mięśni prostowników, zginaczy nadgarstka i palców oraz inne ćwiczenia angażujące stabilizatory dolne łopatki.

Łokieć tenisisty – o czym należy pamiętać?

W procesie regeneracji uszkodzonej tkanki należy pamiętać o częstej zmianie pozycji, relaksie i unikaniu czynności przeciążających jedną rękę. Podczas pracy przy komputerze przedramiona powinny być ułożone na blacie biurka, a łokieć poza jego powierzchnią, tak aby nie uciskać nerwu łokciowego. Warto także zadbać o to, by klawiatura była jak najbardziej płaska – dzięki temu dłonie nie są odchylone do góry, a w konsekwencji są bardziej rozluźnione i mniej przeciążone.