Uprawianie sportu ma niewątpliwie wiele korzyści – wpływa na wzmocnienie wydolności i kondycji organizmu, poprawę jego siły i zręczności, lepsze dotlenienie i samopoczucie. Ale sport grozi również ryzykiem doznania kontuzji. Na najczęstsze urazy w sporcie są narażeni amatorzy, zwłaszcza w początkowej fazie treningów. Rozpoczynając przygodę z aktywnością fizyczną, musimy być świadomi, że urazy i uszkodzenia w sporcie czyhają na nas na każdym kroku. Poświęćmy zatem należytą uwagę profilaktyce i odpowiedniej ochronie naszego układu kostno-mięśniowego.

Amatorzy, w przeciwieństwie do zawodowych sportowców, nie zawsze mają dostęp do fachowej wiedzy profesjonalnych trenerów czy programów odnowy biologicznej. Stąd też w równym, jeśli nie większym stopniu, są narażeni na różnego rodzaju kontuzje sportowe i urazy w sporcie. Najczęstsze kontuzje w sporcie wynikają z rozpoczynania obciążających ćwiczeń bez właściwej rozgrzewki, wykonywania intensywnych aktywności sportowych niedopasowanych do możliwości organizmu czy stosowania nieodpowiednio dobranego sprzętu sportowego.

Zwichnięcie lub skręcenie kostki, zerwanie ścięgna, uszkodzenie więzadeł – najczęstsze urazy sportowe i ich przyczyny

Typowe urazy i uszkodzenia w sporcie, zarówno zawodowym, jak i amatorskim, można podzielić na dwie grupy:

• „duże” – dochodzi do zadziałania znacznych sił, często skutkują widoczną kontuzją (np. stłuczenia, skręcenia, zwichnięcia),
• „małe” – mikrourazy powstające na skutek nadmiernej eksploatacji, czyli powtarzających się przeciążeń (np. w trakcie treningów siłowych).

W początkowej fazie urazu w sporcie najczęstsze są przeciążenia i naciągnięcia, jednak należy pamiętać, że w dalszej perspektywie obie grupy urazów prowadzą do powstania zmian zwyrodnieniowych. Warto również wiedzieć, że powtarzające się ruchy obciążające stawy i mięśnie prowadzą do powstawania schorzeń takich jak łokieć tenisisty czy golfisty, kolano skoczka lub też zwyrodnienie ścięgna Achillesa (to wyjątkowo częsty uraz w sporcie). Wynikają one ze zmian zwyrodnieniowych, będących konsekwencją uszkodzeń w obrębie ścięgien, lub zmian chorobowych, związanych z miejscem przyczepu elementów ścięgnistych mięśni do kości. Dodatkowo pierwszą grupę można podzielić na zapalenia ścięgien, które zazwyczaj pojawiają się w krótkim okresie od rozpoczęcia aktywności, oraz zmiany zwyrodnieniowe ścięgien, związane z długotrwale występującymi przeciążeniami powodującymi mikrourazy. 

Zmiany, które pojawiają się przy mikrourazach, obejmują cztery fazy, z których pierwsza wiąże się ze stanem zapalnym. Wielokrotne występowanie tej fazy prowadzi do dalszych zmian zwyrodnieniowych i związanych z nimi objawów. Tak więc pojawiające się nagle urazy sportowe, które regularnie się powtarzają, „pracują” na dolegliwości dokuczające nam w późniejszym okresie.

Najczęstsze kontuzje w sporcie – objawy

Do podstawowych objawów kontuzji, z jakimi powinieneś udać się do lekarza, należą:

• ból występujący przy ruchu i nasilający się po wysiłku,
• ból przy palpacji, czyli dotykaniu i uciskaniu danej okolicy,
• ograniczenie ruchomości i osłabienie siły mięśniowej,
• obrzęk.

W związku z tym, że występują one również przy innych jednostkach chorobowych, niezwykle istotny jest prawidłowy wywiad lekarski oraz badanie wykonane przez doświadczonego ortopedę, w tym USG, zdjęcie rentgenowskie czy rezonans magnetyczny.

Rehabilitacja i leczenie kontuzji i urazów sportowych

W przypadku większości urazów sportowych leczenie zachowawcze, polegające na odciążeniu, schładzaniu w ostrej fazie, fizjoterapii i stosowaniu w pierwszym okresie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, jest wystarczające i w około 80% prowadzi do wyleczenia. Niestety, ten typ leczenia kontuzji w sporcie ma pewien mankament – trwa zwykle bardzo długo.
Inne dostępne metody to ESWT, czyli terapia falą uderzeniową, różnego rodzaju zabiegi fizykoterapeutyczne, stosowanie ortez ortopedycznych czy leczenie operacyjne.
Małoinwazyjną metodą leczenia urazów sportowych w Szpitalu enel-med(specjalizującym się w ortopedii, neurochirurgii i chirurgii ręki) jest ostrzykiwanie czynnikami wzrostu. PRP (Platelet Rich Plasma) to koncentrat płytek krwi w niewielkiej objętości osocza uzyskiwany w ciągu kilkunastu minut poprzez odwirowanie pobranej od pacjenta krwi. Tak przygotowane bogatopłytkowe osocze podaje się w bolesną okolicę, dla większej precyzji najczęściej pod kontrolą USG. W dalszej terapii stosuje się unieruchomienie, a kolejny krok to rehabilitacja. Procedura jest godna polecenia ze względu na wysoką skuteczność.

Jak uniknąć kontuzji sportowych? 10 podstawowych zasad profilaktyki urazów w sporcie

1. Wyluzuj – nie przeciążaj się, szczególnie przez długi czas. Jeśli zaczniesz odczuwać ból w trakcie treningu, zatrzymaj się i odpocznij.

2. Miksuj – jeśli dane ćwiczenie powoduje przewlekłe dolegliwości bólowe, spróbuj czegoś innego (np. połącz bieganie z jazdą na rowerze lub pływaniem).

3. Popraw technikę – jej braki powodują, że wzrasta prawdopodobieństwo wystąpienia urazu sportowego. Rozpoczynając przygodę z daną dyscypliną, rozważ kilka lekcji u profesjonalisty.

4. Rozciągaj i roluj – nie zapominaj o tym przed rozpoczęciem treningu. Prawidłowa rozgrzewka zmniejsza ryzyko mikrourazów. Równie ważne jest rozciąganie po zakończeniu ćwiczeń!

5. Dostosuj stanowisko pracy – w pracy biurowej stawy i mięśnie są narażone na wiele obciążeń. Jeśli to możliwe, zadbaj o ergonomię: prawidłowe krzesło i klawiatura czy odpowiednio ustawiony monitor.

6. Wzmacniaj – zadbaj o siłę swoich mięśni. Odpowiednio przygotowane grupy mięśniowe, które angażuje dana aktywność, łatwiej znoszą czekające je przeciążenia.

7. Dozuj – zwiększaj aktywność stopniowo! Nadmierne forsowanie organizmu po dłuższej przerwie bez ćwiczeń naraża na kontuzje w sporcie i prowadzi do zniechęcenia, a w konsekwencji do zaniechania aktywności.

8. Dobieraj – prawidłowo dobrane obuwie i sprzęt sportowy to podstawa. Poszukaj wiarygodnych informacji lub skorzystaj z pomocy fachowca. Nie oznacza to konieczności nabywania najdroższych rzeczy dostępnych na rynku!

9. Szukaj – niewiedza nie usprawiedliwia nieprzemyślanych działań. Warto sięgnąć po porady i wskazówki specjalistów, które pomogą zapobiegać niepotrzebnym urazom.

10. Nie ignoruj – ciało wysyła nam sygnały, jeśli odczuwasz dolegliwości bólowe, nie bagatelizuj ich! Wizyta u lekarza i odpowiednie badania pomogą ustalić źródło problemów i je wyeliminować.

Chcesz wiedzieć więcej o tym, czym charakteryzują się najczęstsze urazy sportowe? Sprawdź, czym są tzw. „ciche złamania”.