Z tekstu dowiesz się:

• czym jest zespół ciasnoty podbarkowej,
• jakie są objawy zespołu ciasnoty podbarkowej,
• jakie ćwiczenia mogą być pomocne w leczeniu ciasnoty podbarkowej,
• kiedy potrzebne jest leczenie operacyjne.

Staw ramienny i przestrzeń podbarkowa

Bark jest mocno narażony na różnego rodzaju urazy i przeciążenia, podczas których mogą ucierpieć nie tylko więzadła oraz ścięgna, lecz także torebki stawowe, mięśnie i kości. Ma na to wpływ zarówno jego dość skomplikowana budowa anatomiczna, jak i fakt, że ten staw jest bardzo obciążany podczas codziennego funkcjonowania, np. pracy zawodowej czy uprawiania sportu.

Według niektórych statystyk bóle barku są drugą pod względem częstotliwości występowania dolegliwością bólową w układzie ruchu. Około 50% przypadków bólu barku jest wywoływanych przez zespół ciasnoty podbarkowej (ang. shoulder impingement syndrome). Warto wiedzieć, na czym polega to schorzenie, jakie są jego objawy i w jaki sposób można zmniejszyć dolegliwości kończyny górnej w okolicy barku.

Zespół cieśni podbarkowej – co to jest konflikt podbarkowy?

Ciasnota podbarkowa to jedno z najczęściej występujących schorzeń barku, wywołujące ból oraz ograniczenie ruchomości stawu. Wśród powodujących go czynników wymienia się m.in. wrodzone nieprawidłowości w budowie anatomicznej barku, a także wykonywanie określonych ruchów barkami w ramach pracy zawodowej czy uprawianie pewnych dyscyplin sportu. Ciasnota podbarkowa (cieśń podbarkowa) to dysfunkcja stawu będąca efektem uwięźnięcia miękkich struktur barku między wyrostkiem barkowym a głową kości ramiennej w trakcie ruchu barku.

Zespół ciasnoty barkowej określany jest również jako konflikt podbarkowy. Ta dolegliwość została po raz pierwszy sklasyfikowana przez Charlesa Neera i podzielona na cztery typy w zależności od charakterystyki oraz przebiegu schorzenia.

Zespół przestrzeni podbarkowej – przyczyny

Wśród przyczyn zespołu ciasnoty podbarkowej wymienia się:

• stany przeciążeniowe barku (zapalenie kaletki podbarkowej, deformacja krawędzi wyrostka barkowego, pogrubienie więzadła kruczo-barkowego),
• dysfunkcję mięśni stożka rotatorów, odpowiedzialnych za prawidłowe położenie głowy kości ramiennej,
• haczykowaty kształt wyrostka barkowego łopatki, który jest bardziej narażony na nieprawidłowości niż wyrostek o kształcie prostym lub zakrzywionym.

Zespół ciasnoty podbarkowej zazwyczaj występuje u osób w średnim wieku, które zajmują się pracą wymagającą wykonywania rękami wielu ruchów nad głową (np. budowlańcy, malarze, elektrycy). Nie jest również rzadkością u osób młodszych, uprawiających określone sporty, np. siatkówkę, pływanie, tenis czy piłkę ręczną.

Zwężoną przestrzeń podbarkową miewają często osoby unoszące kończyny górne nad głowę. Powstająca ciasnota podbarkowa zmniejsza możliwości regeneracyjne i prowadzi do nadwyrężania pierścienia rotatorów. Występuje wówczas stan zapalny, któremu towarzyszą obrzęk oraz ból. Zespół ciasnoty podbarkowej często wywołuje również osłabienie mięśni i ścięgien stożka rotatorów. Może się tak zdarzyć na skutek zmian biomechanicznych czy doznanych urazów. Wówczas niektóre struktury są zbyt słabe, co ostatecznie wywołuje ból. Jest tak np. w przypadku degeneracji mięśnia nadgrzebieniowego.

Do pojawienia się konfliktu podbarkowego mogą przyczyniać się również zmiany zwyrodnieniowe. Często też to problem złożony, o kilku przyczynach występujących jednocześnie.

Zespół ciasnoty przestrzeni podbarkowej – objawy

Ciasnota podbarkowa objawia się bólem barku. Jest on zwykle zlokalizowany w przedniej części stawu oraz górno-bocznej części ramienia. Występuje często i pogłębia się podczas wykonywania gwałtownych ruchów zgięcia lub odwodzenia barku. Objawy konfliktu podbarkowego występują bez wcześniej doznanego urazu, co stanowi wyraźny sygnał do skonsultowania się ze specjalistą.

Do tego pacjenci zauważają u siebie ograniczenie ruchomości stawu. Czasami nie ma możliwości podniesienia ramienia bez uniesienia całego barku. Wraz z rozwojem choroby dochodzi do osłabienia siły mięśni, a pacjent nie może leżeć na stronie, po której znajduje się chory bark, bo powoduje to bardzo silne dolegliwości.

Charakterystycznym objawem, jaki daje zespół ciasnoty podbarkowej, jest ból podczas unoszenia ramienia, zwłaszcza w zakresie kąta od 70 do 120 stopni. Szczególnie dokuczliwe jest utrzymywanie ramion w górze nad głową, np. podczas układania fryzury czy sięgania do czegoś na górnych półkach. Bóle barku mogą mieć charakter ostry lub przewlekły. Zazwyczaj dość trudno określić moment, w którym problem się rozpoczął. Dolegliwości w wielu przypadkach mają charakter falowy.

Zespół ciasnoty podbarkowej – diagnostyka

Charakterystyczne objawy powinny skłonić do jak najszybszej wizyty u lekarza, który przeprowadzi z pacjentem szczegółowy wywiad oraz wykona badanie w postaci testu na zespół cieśni podbarkowej. W tym celu wykonuje się m.in. badanie Neer’a polegające na zgięciu do przodu barku pod kątem większym niż 90 stopni. Jeśli wywoła to ból, prawdopodobnie u pacjenta występuje zespół cieśni podbarkowej. Innym badaniem jest test Hawkins’a. Polega na rotacji wewnętrznej i zgięciu biernym do przodu pod kątem do 90 stopni. Ponadto stosuje się m.in. test łuku, test Yocum’a czy test Jobe’a.

Diagnozę specjalista stawia również na podstawie badań obrazowych. Zazwyczaj wystarczające są już USG oraz RTG, choć niekiedy mogą być uzupełniane o tomografię komputerową i/lub rezonans magnetyczny.

Leczenie ciasnoty podbarkowej – fizjoterapia i rehabilitacja

W pierwszej kolejności zespół ciasnoty podbarkowej leczy się zachowawczo. Taka terapia ma na celu odciążenie chorej kończyny oraz złagodzenie dolegliwości bólowych. Pacjent może stosować miejscowo żele i maści przeciwbólowe, choć niekiedy lekarz zaleca także wykonywanie iniekcji dostawowych, również z użyciem sterydów o działaniu przeciwzapalnym. W przypadku zespołu ciasnoty podbarkowej stosuje się również leki przeciwbólowe.

Na tym etapie wskazane są ponadto ćwiczenia wykonywane pod kontrolą doświadczonego fizjoterapeuty. Mają poprawić czucie głębokie, siłę i wytrzymałość mięśniową, elastyczność tkanek oraz zakres ruchu w stawie. Praktyczna fizjoterapia niejednokrotnie stanowi klucz do sukcesu i pomaga zapobiec wystąpieniu problemu w przyszłości.

Leczenie zespołu ciasnoty podbarkowej

Jeżeli po ok. 12 miesiącach leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy i nie obserwuje się zmian w badaniach obrazowych, można rozważyć zabieg operacyjny, polegający na tzw. odbarczeniu przestrzeni podbarkowej, czyli jej oczyszczeniu, usunięciu części kaletki podbarkowej oraz resekcji przedniej części wyrostka barkowego.