Wady postawy mają swój początek najczęściej w dzieciństwie, kiedy kręgosłup znajduje się w fazie wzrostu. Popełnione wówczas błędy rzutują na naszą sprawność i funkcjonowanie w dorosłym życiu. Co niszczy nasz kręgosłup, jakie są skutki jego zmian strukturalnych, jak im zapobiegać i jak sobie radzić ze schorzeniami kręgosłupa – opowiada lek. med. Rafał Mikusek ze Szpitala Centrum Enel-Med.

Jak rozpoznać wady postawy ciała?

Układ kostny i mięśniowy człowieka nie jest przystosowany do siedzącego trybu życia. Potrzebuje ruchu, by odpowiednio się rozwijać. Niestety, już małe dzieci mają złe nawyki, a późniejsze wady postawy powstają wskutek zbyt małej aktywności fizycznej. Związany z nimi ból oraz upośledzenie sprawności ograniczają codzienne wykonywanie obowiązków.

Kręgosłup dziecka każdego dnia jest narażony na spory wysiłek: noszenie ciężkiego tornistra, spędzanie wielu godzin w szkolnej ławce, a także poświęcanie wolnego czasu na siedzącą rozrywkę przy konsoli czy komputerze. To wszystko, jak również szkodliwe nawyki (np. garbienie się), sprzyja powstawaniu wad postawy. Rezygnacja z lekcji WF-u i innych aktywności ruchowych dodatkowo obniża kondycję układu ruchu. Nieprawidłowa postawa z czasem prowadzi do powstania zaburzeń fizjologicznych krzywizn kręgosłupa i rozwinięcia się takich schorzeń jak:

• Skolioza (skrzywienie boczne kręgosłupa) – deformacja, która polega na odchyleniu kręgosłupa od prawidłowej linii w jednym albo wielu miejscach. Skolioza jest bardzo poważną wadą postawy i w niektórych wypadkach wymaga zabiegu chirurgicznego. Nieleczona skolioza powoduje pogorszenie się sprawności i wydolności organizmu oraz zmiany w układzie oddechowym i krążeniowym, przez co stanowi realne zagrożenie dla zdrowia.
• Plecy okrągłe – wada postawy charakteryzująca się nadmiernym wygięciem kręgosłupa w odcinku piersiowym oraz widocznym pochyleniem głowy. Przyczynia się do upośledzenia funkcji oddechowych i powstania przykurczy mięśni klatki piersiowej oraz osłabienia mięśni grzbietu.
• Plecy płaskie – schorzenie charakteryzujące się utratą naturalnej krzywizny kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Można przy nim zaobserwować płaską klatkę piersiową oraz opadnięte barki. Nieleczone spłaszczenie pleców skutkuje powstawaniem zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa.
• Plecy wklęsłe – nadmierne pochylenie miednicy objawiające się wygięciem brzucha ku przodowi i uwypukleniem pośladków. Wada powoduje m.in. dolegliwości bólowe w odcinku lędźwiowo-krzyżowym.

Warto zwrócić uwagę, że wady kręgosłupa często współwystępują z innymi schorzeniami, takimi jak odstające łopatki, koślawe kolana, asymetria miednicy czy płaskostopie. Nierzadko można też zaobserwować nieprawidłowe napięcia ścięgien i więzadeł znajdujących się w obrębie pleców. Wszystko to może skutkować dyskomfortem, a nawet bólem, ograniczoną ruchomością, zaburzeniami równowagi i koordynacji ruchowej, a także zwiększonym ryzykiem wystąpienia urazów.

– Jeżeli zaobserwujemy np. widoczny garb albo znaczne wypięcie brzucha u dziecka, należy skonsultować się z lekarzem ortopedą. Odpowiednie badania pozwolą ocenić stopień skrzywienia kręgosłupa i zlecić konkretną terapię oraz ćwiczenia – mówi lek. med. Rafał Mikusek ze Szpitala Centrum Enel-Med. – We wczesnej fazie schorzenia zaleca się zazwyczaj tzw. korektywę, czyli zajęcia korekcyjne wyrównujące wadę postawy. W przypadku poważniejszych zmian warto podjąć rehabilitację w celu zahamowania rozwoju schorzenia – dodaje specjalista.

Z tego względu powinno się kontrolować postawę dzieci i dbać o ich aktywność sportową, która zmniejsza ryzyko wystąpienia nieprawidłowości w obrębie kręgosłupa u dorosłych. Wady wrodzone lub nabyte we wczesnej młodości pogłębiają się bowiem w późniejszych latach, jeżeli nie są odpowiednio leczone.

Schorzenia kręgosłupa u dorosłych – jak minimalizować negatywne skutki pracy biurowej?

Jak podkreśla specjalista, praca biurowa bardzo negatywnie wpływa na układ kostno-stawowy człowieka. Nieprawidłowa pozycja siedząca nabyta w dzieciństwie, czyli zgarbione plecy oraz niedostateczne podparcie lędźwiowej części kręgosłupa, przyczyniają się do zwiększenia obciążenia pleców, karku i mięśni ramion.

Będąc w biurze, warto pamiętać o krótkim treningu, który korzystnie wpłynie na nasz kręgosłup:

Co godzinę należy rozprostować kości, by rozluźnić napięte mięśnie.

Powinno się mniej więcej co 30 minut rozruszać szyję, obracając ją raz w prawo, raz w lewo.

Raz dziennie połóżmy dłoń na czole, potylicy i skroniach (po kolei) i za każdym razem naciskajmy na nią głową przez 5 sek. Wykonajmy kilka krótkich sekwencji.

Jeżeli mamy do tego warunki, warto raz na jakiś czas stanąć na jednej nodze, rozciągając w tym samym czasie drugą. Pomoże to przywrócić prawidłowe krążenie w kończynach dolnych. W efekcie zadbamy również o mięśnie kręgosłupa czy pośladków.

Będąc w pracy, nie unikajmy schodów. Wpłynie to pozytywnie nie tylko na naszą kondycję, ale i samopoczucie oraz ogólny stan organizmu.

Nawyk siedzenia przed komputerem i telewizorem w domu oraz ograniczona aktywność fizyczna także przyczyniają się do pogłębienia chorób kręgosłupa u dorosłych. Chcąc im zapobiec, należy rozpocząć program dopasowanych indywidualnie ćwiczeń, które pomagają odnaleźć i utrwalić właściwą postawę. Celem treningów powinno być podniesienie elastyczności kręgosłupa i stawów biodrowych, a także wzmocnienie mięśni głębokich, przede wszystkim w obrębie pleców i brzucha. Ważne, aby wykonywać ćwiczenia regularnie i dobierać ich intensywność w zależności od aktualnej wydolności organizmu.

Jak zadbać o prawidłową fizjologiczną postawę kręgosłupa? O tym warto pamiętać!

Odchylenia od prawidłowej postawy ciała możemy wyrównać i wyprostować w prawie każdym wieku. W przypadku większości skrzywień kręgosłupa ruch jest jak najbardziej wskazany. Ćwiczenia korekcyjne pozwalają zapobiec dalszemu rozwojowi wady, a nawet ją cofnąć. Poniżej kilka wskazówek dotyczących aktywności zalecanych przy wadach postawy u dzieci i dorosłych:

Plecy okrągłe:

• WSKAZANIA: spięcia łopatek, pompki na kolanach, pływanie stylem grzbietowym,
• NIE ZALECA SIĘ: skłonów w przód, stania na rękach i jazdy na rowerze z niską kierownicą.

Plecy płaskie:

• WSKAZANIA: joga, zgięcia w przód w siadzie rozkrocznym, pływanie stylem klasycznym i delfinem,
• NIE ZALECA SIĘ: zwisów, podciągania się na drążku, ćwiczeń elongacyjnych (wydłużenie kręgosłupa wzdłuż osi długiej).

Plecy wklęsłe:

• WSKAZANIA: pływanie, narciarstwo oraz jazda na rowerze,
• NIE ZALECA SIĘ: gimnastyki artystycznej, akrobatyki, mostków i kołyski, łyżwiarstwa.

Skolioza:

• WSKAZANIA: pływanie stylem klasycznym, nurkowanie, bear crawl (tj. chodzenie na czworakach naśladujące ruch niedźwiedzia),
• NIE ZALECA SIĘ: długich spacerów, mostków, przewrotów.

Źródła:

1. Renata Muchacka, Marzena Pyclik, Wady postawy u dzieci i młodzieży – charakterystyka i etiologia, dost. online: https://pracenaukowe.wwszip.pl/prace/prace-naukowe-37.pdf#page=71
2. Tomasz RIDAN, Grażyna GUZY, Vanda STRELKOVSKA, Anita WOŹNIAKOWSKA, OCENA CZĘSTOŚCI ORAZ CHARAKTERU WSPÓŁWYSTĘPUJĄCYCH WAD POSTAWY, WŚRÓD MŁODZIEŻY SZKOLNEJ W WIEKU 11-17 LAT ZE SKOLIOZĄ I STOPNIA, dost. online: https://www.researchgate.net/profile/Tomasz-Ridan/publication/273885884_Ocena_czestosci_oraz_charakteru_wspolwystepujacych_wad_postawy_wsrod_mlodziezy_szkolnej_w_wieku_11-17_lat_ze_skolioza_I_stopnia_Evaluation_of_the_occurrence_rate_and_types_of_intercurrent_postural_def/links/550f34140cf2ac2905ae0179/Ocena-czestosci-oraz-charakteru-wspolwystepujacych-wad-postawy-wsrod-mlodziezy-szkolnej-w-wieku-11-17-lat-ze-skolioza-I-stopnia-Evaluation-of-the-occurrence-rate-and-types-of-intercurrent-postural-de.pdf