Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to przewlekła choroba tkanki łącznej o podłożu autoimmunologicznym, która rozpoczyna się od stawów, ale może zajmować również inne narządy i układy ciała. We wstępnej fazie rozwoju RZS jest schorzeniem trudnym w diagnostyce – jego objawy są bowiem podobne do schorzeń stawów o charakterze przeciążeniowym, zwyrodnieniowym oraz urazowym.

Z tekstu dowiesz się:

• czym jest reumatoidalne zapalenie stawów i jakie są jego przyczyny,
• jak objawia się RZS we wczesnej fazie rozwoju,
• jakie mogą być powikłania RZS w różnych narządach i układach,
• jak leczy się reumatoidalne zapalenie stawów.

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to przewlekła choroba tkanki łącznej, która najpierw rozwija się w stawach, ale później może obejmować inne narządy oraz układy. W skrajnych przypadkach RZS powoduje trwałą niepełnosprawność, a nieleczone bywa nawet zagrożeniem dla życia.

Bezpośrednią przyczyną anatomiczną RZS jest rozpoczynający się w błonach maziowych stawu proces zapalny, ale nie wiadomo do końca, jaki jest główny wywołujący go czynnik. Przypuszcza się, że na rozwój reumatoidalnego zapalenia stawów mają wpływ czynniki autoimmunologiczne, genetyczne, przebyte wcześniej zakażenia wirusowe i bakteryjne, ale również niezdrowy tryb życia (stres, palenie papierosów). Nie bez znaczenia jest też płeć – na RZS trzykrotnie częściej chorują kobiety.

Reumatoidalne zapalenie stawów – objawy

Pierwsze objawy reumatoidalnego zapalenia stawów bardzo przypominają inne schorzenia stawów, zwłaszcza o charakterze pourazowym oraz zwyrodnieniowym. U pacjenta pojawia się ból stawu i jego sztywność – są one najbardziej dokuczliwe rano, po obudzeniu się (poranna sztywność stawu przy RZS może trwać nawet ponad godzinę) oraz okresie bezruchu. Chory staw staje się obrzęknięty, pojawia się tkliwość podczas dotyku.

Co ważne, w większości przypadków choroba początkowo atakuje niewielkie stawy dłoni i stóp, a dopiero później większe stawy w innych częściach ciała. Zdecydowanie rzadziej zdarza się, że jako pierwsze obserwowane jest zapalenie stawu biodrowego, kolanowego czy barkowego, choć nie jest to wykluczone.

Oprócz dolegliwości miejscowych objawy reumatoidalnego zapalenia stawów na wczesnym etapie rozwoju mogą też przypominać nieco przeziębienie lub grypę. Pacjenci obserwują bowiem u siebie:

• ból mięśni,
• uczucie osłabienia,
• stan podgorączkowy,
• utratę apetytu.

RZS – objawy, zmiany i powikłania pozastawowe

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, reumatoidalne zapalenie stawów może zajmować również inne narządy i układy, a także wywoływać poważne powikłania pozastawowe. U pacjentów z RZS często obserwuje się przyspieszony rozwój miażdżycy oraz chorób układu sercowo-naczyniowego, włącznie z zawałem oraz udarem. Pozastawowym objawem reumatoidalnego zapalenia stawów w zaawansowanym stadium są zapalenia spojówek, zespół kanału nadgarstka czy zmniejszona tolerancja wysiłku. Do powikłań RZS zalicza się także zapalenie naczyń, zapalenie opłucnej i płuc, osteoporoza oraz zaburzenia hematologiczne.

Reumatoidalne zapalenie stawów – leczenie

Pierwszym specjalistą, do którego zgłaszają się często osoby zauważające u siebie niepokojące objawy jest ortopeda. Bardziej niż ortopedia diagnostyką i leczeniem RZS zajmuje się jednak reumatologia. Po rozpoznaniu ważne jest jak najszybsze wdrożenie odpowiedniej terapii, która pozwala hamować postęp RZS, minimalizuje objawy i umożliwia pacjentowi zachowanie sprawności.

W zależności od indywidualnych potrzeb zastosowanie w leczeniu znajdują leki hamujące niszczenie stawów, miejscowe środki przeciwbólowe, rehabilitacja, a także wykonywane różnymi metodami zabiegi oraz operacje. Z postępującą niesprawnością pomaga radzić sobie zaopatrzenie ortopedyczne (laski, kule, chodziki) oraz dostosowanie otoczenia (uchwyty w toalecie, dodatkowe poręcze itp.).