Zgodnie z holistycznym podejściem, dla zachowania zdrowia i dobrego samopoczucia niezbędna jest równowaga pomiędzy ciałem fizycznym i emocjonalnym. Dziedziną medycyny niekonwencjonalnej skupiającą się na poprawie dobrostanu pacjenta zgodnie z takim założeniem jest osteopatia – metoda diagnozowania i leczenia schorzeń układu ruchu poprzez różnego rodzaju techniki manualne. Osobą specjalizującą się w osteopatii jest osteopata, czyli doświadczony, wykwalifikowany fizjoterapeuta, posiadający dodatkowe wykształcenie. Dowiedz się więcej o medycynie osteopatycznej!

Czym jest osteopatia i skąd wywodzi się ten dział medyczny?

Osteopatia to metoda medycyny niekonwencjonalnej, która opiera się na terapii manualnej, czyli ważnej dziedzinie fizjoterapii bazującej na różnych technikach mobilizacji i manipulacji, masażach, chwytach, rozciąganiu czy sposobach ułożenia ciała pacjenta. Techniki te mogą pomóc w leczeniu wielu różnych dysfunkcji, jak również dolegliwości o nieznanej etiologii.

W odróżnieniu od klasycznej terapii osteopatia obejmuje nie tylko leczenie dolegliwości bólowych i schorzeń narządu ruchu, ale także ich diagnostykę, którą specjalista przeprowadza głównie na podstawie badania palpacyjnego. Za twórcę osteopatii uznawany jest lekarz Andrew Taylor Still, który założył pierwszą szkołę medycyny osteopatycznej –  American School of Osteopathy.

Kluczowe cele i zasady osteopatii – holistyczne podejście

Twórca osteopatii głosił, jak ważna jest anatomia ludzkiego ciała, a także związek pomiędzy zdrowiem fizycznym i psychicznym  – ciała i duszy, soma i psyche. Jego koncepcja opiera się na trzech filarach, zgodnie z którymi zdrowie należy definiować jako homeostazę ciała i umysłu. Jego zdaniem struktura oddziałuje na funkcje i odwrotnie. Oznacza to, że dysfunkcje zarówno układu ruchu, jak i emocjonalne są od siebie zależne. Znajduje to zastosowanie szczególnie w przypadku bólu o nieznanym podłożu, niezwiązanym z uszkodzeniem struktur ciała. Ponadto Taylor Still podkreślał, jak ważna jest zdolność organizmu do samoregeneracji. Poprzez manualne oddziaływanie na ciało dąży się więc nie tylko do redukcji dokuczliwych objawów, ale też przyspieszenia powrotu do zdrowia poprzez budowanie wiary pacjenta w możliwość zwalczenia choroby.

Kim jest osteopata i jakie wykształcenie powinien posiadać?

Osobą specjalizującą się w osteopatii jest osteopata. Aby zostać profesjonalnym terapeutą i uzyskać prawo do wykonywania takiego zawodu, należy ukończyć studia wyższe na kierunku fizjoterapii lub medycyny. Po nauce trwającej 5-6 lat trzeba dodatkowo ukończyć studia podyplomowe pozwalające na uzyskanie specjalizacji z zakresu osteopatii. Zwykle szkoła osteopatii trwa dodatkowe 3-4,5 lata. Tak długi czas nauki pozwala specjaliście zdobyć wysoką wiedzę na temat anatomii i fizjologii organizmu ludzkiego. W odróżnieniu od fizjoterapeutów osteopaci posiadają więc szersze umiejętności.

Warto jednak pamiętać, że prawo do wykonywania zawodu osteopaty nie jest w naszym kraju regulowane przepisami. Zdarza się więc, że dziedzinę tę praktykują technicy terapeutyczni lub osoby po krótkich kursach, które nie ukończyły studiów wyższych. Przed ustaleniem wizyty u specjalisty warto więc zaczerpnąć wiedzy na temat jego doświadczenia oraz renomy kliniki, w jakiej prowadzona jest rehabilitacja manualna.

Jakie są wskazania do leczenia manualnego u specjalisty?

Osteopatia nie jest typową metodą leczenia, a raczej stymulacji zdolności naprawczych organizmu. Jej celem jest poprawa ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Bardzo często więc osteopaci współpracują ze specjalistami innych dziedzin. Wyróżnia się osteopatię trzewną (wisceralną), czaszkowo-krzyżową (kranialną), a także parientalną (układu ruchu). Z pomocy osteopaty można skorzystać przy wszelkich nieprawidłowościach w funkcjonowaniu narządu ruchu, ale także układu nerwowego, oddechowego czy trzewnego, jak również bólu o nieznanej etiologii.

Oto przykłady, przy jakich chorobach może pomóc ta forma terapii:

• schorzenia i zespoły bólowe narządu ruchu – bóle kręgosłupa, dyskopatia, rwa, neuralgia;
• choroby reumatyczne;
• ograniczenie ruchomości;
• stany zapalne stawów i mięśni;
• nadmierne napięcie mięśni;
• niedowład;
• wady postawy i towarzyszące im dolegliwości;
• dolegliwości towarzyszące urazom – ból, obrzęk;
• dolegliwości czaszkowo-krzyżowe, m.in. bóle głowy, migreny, bóle zatok i uszu;
• stany depresyjne, nerwica, lęki;
• schorzenia i bóle organów wewnętrznych;
• nietrzymanie moczu;
• bolesne miesiączkowanie;
• refluks przełyku;
• zastoje limfatyczne;
• obniżona odporność;
• zaburzenia snu;
• stany po operacjach i wypadkach;
• ADHD, autyzm.

Jak przebiega terapia osteopatyczna w profesjonalnym gabinecie?

Na pierwszą wizytę u osteopaty warto zabrać ze sobą posiadaną dokumentację medyczną, która pomoże poznać stan zdrowia pacjenta. Przydatne są wszelkie wyniki badań laboratoryjnych i obrazowych. Kolejno specjalista przeprowadza szczegółowy wywiad. Ważnymi informacjami, jakie trzeba przekazać terapeucie, są m.in. te dotyczące przyjmowanych leków, zdiagnozowanych chorób, czy rodzaju i charakteru dolegliwości.

Po wywiadzie lekarz przystępuje do badania fizykalnego. Ocenia całe ciało, sprawdza ruchomość, za pomocą dotyku sprawdza kondycję mięśni i tkanek. Osteopatia zajmuje się diagnoza głównie za pomocą rąk terapeuty, ale w celu zobrazowania struktur wewnętrznych ciała specjalista może też zalecić wykonanie dodatkowych badań, np. rezonansu magnetycznego, tomografii komputerowej czy prześwietlenia ultrasonograficznego.

Gdy diagnoza zostanie postawiona, terapeuta dobierze właściwą formę terapii. W razie potrzeby może on również skierować pacjenta do odpowiedniego lekarza innej specjalizacji. Wskazane jest to w przypadku schorzeń wymagających także innych działań, a także wówczas, gdy fizjoterapia okazuje się niewystarczająca. Niekiedy poza prowadzeniem terapii manualnej zaleca się też wdrożenie innych zabiegów, np. z zakresu fizykoterapii.

Aby radykalnie poprawić zdrowie pacjenta, zgodnie z holistycznym podejściem, osteopata udziela także rad i wskazówek dotyczących zdrowego trybu życia. Specjalista może pomóc w doborze odpowiedniej diety, nauczyć przyjmowania prawidłowej postawy ciała w trakcie aktywności i snu, czy wesprzeć pacjenta w wyzbyciu się złych nawyków.

Jakie są najczęstsze techniki wykorzystywane w osteopatii?

Jak było wspomniane, terapia manualna stymuluje procesy naprawcze organizmu. Aby pobudzić ciało do samoleczenia, specjalista korzysta z różnych metod, zawsze dobieranych indywidualnie. Metody takie są bezbolesne, prowadzone z poszanowaniem godności pacjenta i z dbałością o jego komfort psychiczny.

Wśród stosowanych technik wymienia się te, które wpływają bezpośrednio na zdiagnozowaną dysfunkcje:

• manipulację – za pomocą odpowiedniego ucisku i ustawienia stawów specjalista wpływa na stawy i prawidłowe ustawienie kości;
• mobilizację – technika ta polega na wykonywaniu powtarzalnych ruchów w formie ślizgu i tarcia;
• technikę energii mięśniowej – wymaga ona zaangażowania ze strony pacjenta, polega na blokowaniu ruchów osoby chorej, co wzmacnia mięśnie;
• GOT – za pomocą pasywnej mobilizacji można poprawić przepływ krwi i limfy, napięcie mięśniowe, ruchomość układ neurologiczny;
• ROA – celem tej techniki jest poprawa stanu zdrowia poprzez usprawnienie krążenia krwi i tym samym lepsze dotlenienie i odżywienie narządów.

Stosowane są też techniki, które nie wpływają na konkretną nieprawidłowość, ale są wykonywane w celu poprawy ruchomości, zmniejszenia napięcia mięśni czy redukcji bólu. Należą do nich m.in. techniki punktów Jonesa, Sutherlanda, mięśniowo-powięziowe czy funkcjonalne.

Osteopatia – przeciwwskazania do zabiegów u fizjoterapeuty

Do głównych zalet osteopatii zalicza się naturalne metody pracy na tkankach. Nie stosuje się farmakologii, czy skomplikowanych sprzętów fizjoterapeutycznych. Jest to metoda diagnozowania i leczenia rękami, tym samym uznaje się ją za wysoce bezpieczną. Jednak i w tym przypadku istnieją pewne przeciwwskazania. Zalicza się do nich m.in.:

• pierwszy trymestr ciąży lub jej nieprawidłowy przebieg (ciąża zagrożona);
• ciężkie stany chorobowe zagrażające życiu pacjenta;
• bardzo ciężki przebieg chorób o podłożu psychicznym.