Jakie zagrożenia dla sportowców niesie za sobą rozstrzeń serca?

Kardiomiopatia rozstrzeniowa – zwana również kardiomiopatią zastoinową lub po prostu rozstrzeniem serca – to choroba polegająca na powiększeniu komór serca. Powoduje to zaburzenia kurczliwości serca, prowadzące najpierw do niewydolności lewokomorowej, a później obukomorowej mięśnia sercowego. Jak każda choroba serca, również kardiomiopatia rozstrzeniowa wymaga specjalistycznej diagnostyki oraz leczenia.

Z tekstu dowiesz się:

• jakie są rodzaje kardiomiopatii,
• co to jest kardiomiopatia rozstrzeniowa,
• jakie przyczyny ma rozstrzeń serca,
• w jaki sposób objawia się kardiomiopatia rozstrzeniowa,
• jak się ją diagnozuje,
• jak przebiega leczenie kardiomiopatii rozstrzeniowej,
• czy kardiomiopatia rozstrzeniowa jest uleczalna.

Serce to mięsień stanowiący element układu krwionośnego organizmu, którego głównym zadaniem jest pompowanie krwi do naczyń krwionośnych. Zlokalizowane jest w środkowej części klatki piersiowej pomiędzy płucami. Jak wygląda serce i jak jest zbudowane? Składa się ono z czterech jam: położonych u góry dwóch przedsionków (prawego i lewego) oraz zlokalizowanych niżej dwóch komór (prawej i lewej). Zbudowane z błon osierdzie otacza serce i utrzymuje je w śródpiersiu.

Jak wynika ze statystyk, choroby serca i układu krążenia są najczęstszą przyczyną zgonów w naszym kraju. Serce jest bowiem narządem, którego praca bardzo mocno zależy od stylu życia człowieka: poziomu aktywności fizycznej, stosowanej diety, używek, ilości snu. Obok zdrowego trybu życia, ważne w profilaktyce chorób serca są także badania: EKG, echo serca czy próba wysiłkowa. Profilaktyczna wizyta u kardiologa połączona z badaniami zalecana jest wszystkim osobom już po 45.-50. roku życia.

Kardiomiopatia – co to jest?

W praktyce lekarskiej wyróżnia się wiele wad i chorób serca. Jedną z najliczniejszych grup schorzeń sercowych są kardiomiopatie – według WHO, zalicza się do nich każdą chorobę serca powodującą zaburzenia jego pracy, która nie jest związana z wadą wrodzoną, nadciśnieniem płucnym i tętniczym lub wrodzonymi wadami naczyń wieńcowych. Najważniejszą cechą kardiomiopatii są uszkodzenia mięśnia sercowego z powiększeniem jego jam. Połowa przypadków kardiomiopatii diagnozowanych jest u dzieci poniżej 1. roku życia.

Ogólnie kardiomiopatie dzieli się na pierwotne (kiedy nie można określić ich przyczyn) oraz wtórne (można zdiagnozować wywołującą ją chorobę). Inna klasyfikacja wyróżnia także:

• kardiomiopatię przerostową,
• kardiomiopatię restrykcyjną,
• arytmogenną kardiomiopatię prawej komory,
• kardiomiopatię rozstrzeniową (zastoinową).

Kardiomiopatia rozstrzeniowa – definicja

Kardiomiopatia rozstrzeniowa – zwana również kardiomiopatią zastoinową lub po prostu rozstrzeniem serca – to choroba polegająca na powiększeniu jednej lub obu komór serca z zachowaniem prawidłowej grubości ścian serca lub ich ścieńczeniem, a także nieprawidłowej kurczliwości mięśnia sercowego. Towarzyszyć im mogą także inne nieprawidłowości: zaburzenia przewodzenia, zdarzenia zakrzepowo-zatorowe czy komorowe i nadkomorowe zaburzenia rytmu serca. Rozstrzeń serca stanowi istotną przyczynę niewydolności mięśnia sercowego i może powodować zgon.

Kardiomiopatia rozstrzeniowa – przyczyny

Do głównych czynników zwiększających ryzyko wystąpienia choroby zalicza się:

• przebyte infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze (np. adenowirusy i parwowirusy),
• narażenie na kontakt z substancjami toksycznymi (np. chemioterapeutykami) oraz metalami,
• zaburzenia immunologiczne, endokrynologiczne i metaboliczne,
• przebyte choroby nerwowo-mięśniowe.

Według szacunków, około 20-30% przypadków kardiomiopatii rozstrzeniowej ma charakter genetyczny.

Kardiomiopatia rozstrzeniowa – objawy

Kardiomiopatia rozstrzeniowa może pojawić się u pacjentów w każdym wieku, choć szczyt zachorowalności przypada na czwartą dekadę życia. Najczęściej chorzy zgłaszają się do lekarza z powodu narastających duszności oraz pogorszenia tolerancji wysiłku – uskarżają się na to m.in. osoby aktywne fizycznie, dla których standardowe dotychczas treningi stają się bardzo mocno obciążające i wyczerpujące. Dość często występującym objawem jest także kołatanie serca spowodowane nadkomorowymi i komorowymi zaburzeniami rytmu.

W późnych stadiach choroby u pacjentów z rozstrzeniem serca pojawiają się także objawy niewydolności prawokomorowej, czyli bóle brzucha związane z zastojem w wątrobie oraz obrzęki obwodowe. Są to niestety bardzo niepokojące sygnały, znacznie pogarszające rokowania.

Kardiomiopatia rozstrzeniowa – diagnostyka

W celu diagnostyki rozstrzenia serca wykonuje się analizę laboratoryjną krwi, a także podstawowe badania obrazowe: poglądowe RTG klatki piersiowej, EKG oraz echo serca. W niektórych przypadkach zalecana jest próba wysiłkowa – jej dodatni wynik sugeruje skierowanie pacjenta na koronarografię z angioplastyką tętnic wieńcowych.

Kardiomiopatia rozstrzeniowa – leczenie

Leczenie kardiomiopatii rozstrzeniowej ma na celu poprawę krążenia, zwiększenie tolerancji wysiłkowej oraz zmniejszenie występujących duszności czy kołatania serca. W zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta, stosuje się leki poprawiające kurczliwość mięśnia sercowego, pozytywnie wpływające na wydolność krążenia czy obniżające nadmierne napięcie układu współczulnego. Jeśli u pacjenta występuje jednoczesna zatorowość płucna, zalecone mogą być doustne leki przeciwkrzepliwe.

Jeżeli leczenie farmakologiczne nie powoduje unormowania stanu pacjenta lub gdy diagnozuje się u niego wysokie ryzyko nagłego zgonu sercowego, wykonuje się operacje wszczepienia stymulatora mięśnia sercowego lub defibrylatora.

Kardiomiopatia rozstrzeniowa – rokowania

Rokowania dotyczące pacjentów z rozstrzeniem serca bywają różne. U około 25% pacjentów dochodzi do samoistnej poprawy stanu zdrowia. U innych stan się pogarsza – zarówno stopniowo, przez wiele lat, jak i nagle – w ciągu kilku tygodni. Szacuje się, że w przeciągu 5 lat od zdiagnozowania choroby umiera od 20 do 50% pacjentów.