Idealny trening zapisany w genach, czyli jak wybrać odpowiednią dyscyplinę sportową dla swojego dziecka?

Współczesny rozwój medycyny pozwala na wykrycie choroby jeszcze w wieku prenatalnym. Dzięki temu lekarze mogą ocenić ryzyko wystąpienia wad rozwojowych i chorób oraz powstrzymać je, zanim staną się groźne dla małego pacjenta. Jednakże niewielu rodziców zdaje sobie sprawę z faktu, że badania genetyczne mogą również pomóc dobrać odpowiednią dietę i określić predyspozycje do sportów ich dziecka. Dodatkowo, badania mogą wykazać, że dyscyplina sportowa wybrana wcześniej przez dziecko nie jest dla niego odpowiednia i warto rozważyć jej zmianę.

Z tekstu dowiesz się:

• na czym polegają badania genetyczne oceniające predyspozycje do sportów,
• jaką rolę w uprawianiu sportu odgrywają włókna szybkokurczliwe i wolnokurczliwe,
• jak sprawdzić, czy dziecko może uprawiać intensywny sport.

Badania genetyczne oceniające predyspozycje do sportów są prowadzone w kierunku czterech genów – ACTN3, ACE, HIF1A i EPOR. Ich wyniki pozwalają rodzicom na wybór sportu, w którym ich pociechy będą odnosić widoczne sukcesy, a przede wszystkim nie będą obciążać organizmu. Źle dobrany trening nie przynosi spodziewanego rezultatu, prowadzi do zniechęcenia, a nawet może spowodować poważną kontuzję w młodym wieku.

Trzy warianty w jednym genie – narciarstwo, tenis lub jedno i drugie

W przypadku predyspozycji do sportów wytrzymałościowych, długodystansowych i wymagających dużej wydolności energetycznej bardzo ważna jest praca serca. Dlatego podczas badań zwraca się uwagę na odmianę genu ACE, kodującego w naszym organizmie bardzo ważny enzym o nazwie konwertaza angiotensyny.

– Konwertaza angiotensyny odpowiada za wytwarzanie hormonu o nazwie angiotensyna II. Jest ona odpowiedzialna za zwężenie naczyń krwionośnych i podwyższenie ciśnienia tętniczego, co znacząco zwiększa częstotliwość pracy serca. Dzięki temu mniej męczymy się podczas długiego wysiłku. Dodatkowo odpowiada za uwalnianie substancji mających wpływ na rozrost tkanki mięśniowej. Typ XX jest związany z naturalną predyspozycją do uprawiania sportów wytrzymałościowych, takich jak biegi długodystansowe. U osób z typem RR rekomenduje się sporty sprintersko-siłowe np. tenis, zaś zawodnicy z typem RX mają predyspozycje do uprawiania sportów zarówno wytrzymałościowych, jak i sprintersko-siłowych. Wiedza na temat wariantów genu ACE jest bardzo przydatna, jeśli nasza pociecha interesuje się np. narciarstwem lub wspinaczką wysokogórską – mówi dr Marek Postuła z Enel-Sport.

Odpowiedź na intensywny wysiłek – lekkoatletyka, kolarstwo torowe

Jeśli młody zawodnik skłania się ku uprawianiu sportów wysiłkowych, takich jak sprint, kolarstwo torowe czy lekkoatletyka, bardzo ważne jest, aby jego metabolizm energetyczny podołał dużemu wysiłkowi. Podczas pracy mięśnie zwiększają swoje zapotrzebowanie na tlen, a w ich wnętrzu powstaje bardzo dużo metabolitów, które powinny zostać usunięte razem z krwią. W przypadku słabego ukrwienia mięśni produkty przemiany materii gromadzą się w mięśniach, powodując ich zakwaszenie oraz uszkodzenie, co determinuje nieznośny ból.

Za utrzymanie metabolizmu energetycznego w stanie równowagi odpowiada gen HIF1A i jego wariant Ser582. Aktywowany podczas niedotlenienia mięśni czynnik kodowany przez gen HIF1A jest bardzo czuły na stężenie tlenu w komórkach i występuje we wszystkich tkankach organizmu. Ma również wpływ na powstawanie naczyń krwionośnych.

Pozytywna mutacja – triathlon, wioślarstwo

Ostatnim z genów, wykrywanym podczas badania wyłaniającego predyspozycje do sportów, jest gen EPOR, nazywany inaczej „genem krwinek”. – Dzięki mutacji W439X w organizmie znacząco zwiększa się wrażliwość na erytropoetynę, czyli hormon zwiększający produkcję erytrocytów, czerwonych krwinek. Erytrocyty zaś przenoszą tlen, dlatego ich większa ilość skutkuje większą wydolnością organizmu. Młodym sportowcom, u których stwierdzimy mutację genu EPOR, rekomendujemy sporty wytrzymałościowe np. triathlon, wioślarstwo, biegi długodystansowe – mówi ekspert Enel-Sport.

Dodatkowo po wykonaniu badań rodzice mogą zapisać swoje dziecko na ocenę funkcjonalną, podczas której specjaliści z Akademii Treningu Motorycznego Enel-Sport ocenią podstawowe możliwości ruchowe dziecka, takie jak zakresy ruchów w stawach oraz zdolność do poprawnego wykonywania najważniejszych ćwiczeń i ruchów. Ocena pozwala na zidentyfikowanie podstawowych ograniczeń w układzie ruchu. Następnie lekarz proponuje indywidualny zestaw ćwiczeń korekcyjnych, mających na celu poprawę sprawności podstawowej, co umożliwi prowadzenie bardziej zaawansowanego i bezpiecznego treningu.