Choroby układu sercowo-naczyniowego są jednymi z najczęstszych przyczyn zgonów na całym świecie. Pęd życia, stres, nieprawidłowa dieta, palenie papierosów, a także inne choroby współistniejące mogą doprowadzić do miażdżycy, choroby wieńcowej, nadciśnienia tętniczego, a nawet udaru mózgu czy zawału serca. By leczyć i wykryć te schorzenia, należy wykonać podstawowe badania kardiologiczne.

Oprócz podstawowych badań takich jak pomiar ciśnienia tętniczego, lekarz kardiolog może zlecić także jedno lub kilka bardziej specjalistycznych badań na serce. Badanie echo serca to badanie mięśnia sercowego za pomocą sondy ultradźwiękowej. Echo serca pomaga lekarzowi ocenić serce pacjenta pod kątem budowy anatomicznej oraz zbadać kurczliwość narządu. Elektrokardiogram (w skrócie EKG) to kilkuminutowe badanie, które opiera się na rejestracji czynności elektrycznej mięśnia z powierzchni klatki piersiowej z użyciem elektrod. Pozwala określić zaburzenia rytmu i przewodzenia serca, niedokrwienie, a nawet zawał. Monitorowanie EKG metodą Holtera to natomiast badanie znacznie dłuższe, bo aż 24-godzinne. Pozwala zdiagnozować zaburzenia rytmu, oszacować ich nasilenie, porę występowania oraz związek lub brak związku z konkretną aktywnością. Jak dokładnie wygląda przebieg tych badać, jakie są wskazania i przeciwwskazania i czy są inwazyjne?

BADANIE ECHO SERCA

Echo serca to badanie obrazowe oparte na metodzie USG. Jest przeznaczone m.in. dla pacjentów, z podejrzeniem licznych chorób serca, osierdzia i aorty, np. choroby niedokrwiennej niewydolności serca, zapalenia osierdzia, czy rozwarstwienia aorty. Badanie echo serca jest również niezbędne w przypadku podejrzenia przerzutów nowotworowych do serca czy powikłań w wyniku terapii przeciwnowotworowej (radioterapia, chemioterapia). Znajduje również zastosowanie u pacjentów po udarze mózgu.

Istnieją dwie metody prowadzenia badania echo serca: echo przezklatkowe oraz echokardiografia przezprzełykowa. Drugą metodę stosuje się wtedy, gdy obraz serca uzyskany przez klatkę jest niewystarczający lub nie odpowiada na pytania o przyczyny choroby.

Badanie echokardiograficzne zaleca się w szczególności:

l  sportowcom zawodowym, ze względu na poważne zagrożenie nagłym zgonem w trakcie treningu lub zawodów;

l  sportowcom, którzy chcą rozpocząć karierę wyczynową;

l  sportowcom amatorom, aby kontrolować stan zdrowia i zapobiegać zagrożeniu nagłego zgonu podczas treningu lub podczas zawodów; szczególnie jeśli w rodzinie zdiagnozowano choroby układu krążenia;

l  osobom stale aktywnym, jeśli w rodzinie zdiagnozowano choroby układu krążenia.

Echo serca – przeciwwskazania

Echa serca metodą przezprzełykową nie wykonuje się, gdy pacjent doświadczył oparzeń czy pęknięć przełyku lub gdy zmaga się z żylakami przełyku. Bardzo ważnym przeciwwskazaniem jest także unieruchomienie w górnej części kręgosłupa – w odcinku szyjnym.

Badanie echo serca – jak się przygotować?

Do badania metodą przezklatkową nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Czasami lekarz prowadzący badanie echo serca wymaga, aby pacjent przedstawił wynik badania kardiologicznego (EKG i RTG klatki). Na badanie metodą przezprzełykową należy przyjść na czczo.

Badanie echo serca – przebieg badania

Podczas badania metodą przezklatkową pacjent leży na plecach. Lekarz prowadzący badanie nanosi specjalny żel na skórę pacjenta, a następnie przesuwa głowicą urządzenia po jego ciele. Głowica wysyła fale ultradźwiękowe oraz pochłania echo serca. Lekarz otrzymuje na monitorze obraz. Dzięki temu można zlokalizować ewentualne zmiany i nieprawidłowości w budowie i pracy serca.

Badanie metodą przezprzełykową odbywa się w znieczuleniu miejscowym, a w przypadku badania na młodszych pacjentach zdarza się je realizować w znieczuleniu ogólnym. W razie potrzeby pacjent może dostać także środek uspokajający. Podczas badania lekarz wprowadza sondę o średnicy 1 cm do przełyku i umieszcza ją na wysokości serca, co daje szansę precyzyjnej diagnozy.

Badanie echo serca – zalecenia pozabiegowe

W przypadku badania metodą przezprzełykową istotne jest, aby przez 48 h nie pić alkoholu i nie jeść ostrych potraw. Zdarzają się nudności, duszności, niewielkie krwawienia czy problemy z oddychaniem. W przypadku nasilających się dolegliwości konieczne jest zgłoszenie się do lekarza.

BADANIE EKG – ELEKTROKARDIOGRAM

EKG – wskazania

EKG serca wykonuje się w przypadku objawów takich jak zawroty głowy, duszność, ból w klatce piersiowej, utrata przytomności, lub uczucie kołatania serca.

Badanie EKG jest szczególnie wskazane:

l  osobom po 45. roku życia w ramach profilaktyki;

l  osobom z rozrusznikiem jako badanie monitorujące pracę serca i skuteczność leczenia;

l  osobom z nadciśnieniem, po zawale lub przyjmującym leki antyrytmiczne.

EKG – przeciwwskazania

Brak przeciwwskazań do zabiegu.

EKG badanie – jak się przygotować?

Zabieg nie wymaga specjalnego przygotowania. Dzień przed badaniem nie zaleca się picia alkoholu. Bezpośrednio przed rozpoczęciem należy tylko nie podejmować wzmożonego wysiłku fizycznego (10 minut wcześniej) oraz poinformować lekarza o przyjmowanych na stałe lekach.

EKG serca – przebieg badania

Pacjent kładzie się na leżance. Osoba wykonująca badanie odtłuszcza miejsce na klatce piersiowej oraz nadgarstkach i kostkach pacjenta. Do tak przygotowanej skóry zostają podłączone elektrody. Sygnały są odbierane przez około 5–10 minut, po czym można odczytać wynik.

EKG – zalecenia pozabiegowe

Po zakończeniu badania elektrody zostają odczepione, a pacjent może się ubrać. Nie ma specjalnych zaleceń co do postępowania po badaniu. Jego wyniki zostają przekazane do kardiologa w celu interpretacji.

BADANIA HOLTEROWSKIE

Holter – wskazania

Badanie jest wykonywane w sytuacji, kiedy u pacjenta podejrzewa się zaburzenia rytmu serca, czyli arytmii, której nie da się zdiagnozować za pomocą standardowego EKG.

Badanie Holtera jest szczególnie wskazane dla:

l  osób, które są w tracie leczenia antyarytmicznego – za pomocą porównania wyników badania holterowskiego przed i po zastosowaniu leczenia;

l  pacjentów z wszczepionym rozrusznikiem serca lub kardiowerterem-defibrylatorem;

l  osób, które uskarżają się na ból w klatce piersiowej i występują u nich przeciwwskazania do wykonania próby wysiłkowej.

Holter badanie – przeciwwskazania

Nie ma przeciwwskazań do wykonania badania.

Badanie Holtera – jak się przygotować?

Holter EKG nie wymaga dodatkowych badań i przygotowań. Dzień przed badaniem nie należy pić alkoholu. Czasami lekarz prosi o przedstawienie wyniku ostatniego badania EKG.

EKG Holter – przebieg badania

Do odtłuszczonych, a w razie potrzeby także wygolonych miejsc na klatce piersiowej pacjenta przyczepiane są elektrody. Badanie trwa całą dobę, podczas której należy wykonywać wszystkie czynności tak, jak zazwyczaj, aby wynik był miarodajny. Dużą zaletą Holtera EKG jest to, że umożliwia on analizę rytmu serca także podczas snu, kiedy to część arytmii może się ujawniać.

Holter – zalecenia pozabiegowe

Dobę lub dwie po badaniu (w zależności od zaleceń lekarza) pacjent powinien prowadzić dziennik, w którym zapisuje swoje dolegliwości, ich czas oraz okoliczności, przy jakich wystąpiły. W tym czasie nie można brać kąpieli i prysznica, używać koców i poduszek elektrycznych, a także manipulować przy urządzeniu (z wyjątkiem naciskania przycisku zaznaczającego wystąpienie dolegliwości).