USG jamy brzusznej

Badanie ultrasonograficzne może wiązać się z szeregiem pytań i wątpliwości. Kiedy warto wykonać USG jamy brzusznej, jak się do niego przygotować oraz czego spodziewać się po przekroczeniu progu gabinetu? Poniżej przedstawiamy kluczowe informacje na ten temat.

Co to jest USG jamy brzusznej?

USG (ultrasonografia) to jedno z badań obrazowych służących kontrolowaniu stanu narządów wewnętrznych. Przeprowadza się je w celu wykrycia nieprawidłowości w obrębie jamy brzusznej lub innych obszarów ludzkiego ciała. Celem badania jest również ocena wielkości i budowy narządów wewnętrznych oraz wykrycie ewentualnych anomalii rozwojowych.

W sensie technicznym USG wykorzystuje fale akustyczne o wysokiej częstotliwości, które odbijają się od narządów wewnętrznych, tworząc ich obraz na ekranie specjalistycznego urządzenia. Wyniki obrazowania mogą być odczytane i zinterpretowane przez lekarza każdej specjalności, w szczególności zaś lekarza radiologa.

Badaniu ultrasonograficznemu jamy brzusznej podlegają takie narządy, jak:

• wątroba,
• drogi żółciowe,
• pęcherzyk żółciowy,
• trzustka,
• śledziona,
• nerki,
• pęcherz moczowy,
• duże naczynia krwionośne jamy brzusznej (aorta brzuszna, żyła główna dolna),
• narządy rodne (u kobiet),
• gruczoł krokowy (u mężczyzn).

Badanie USG jest bezpieczne dla osób w każdym wieku (także dla noworodków i osób starszych), jak również dla kobiet w ciąży.

Na czym polega USG jamy brzusznej?

USG jamy brzusznej to badanie nieinwazyjne i całkowicie bezbolesne. Rozpoczyna się od odsłonięcia badanej okolicy oraz pokrycia jej specjalnym żelem medycznym. Pacjent jest ułożony w pozycji leżącej (na boku lub na wznak na leżance), podczas gdy lekarz przesuwa po jego skórze głowicę specjalistycznego urządzenia.

Zabieg trwa zwykle ok. 15-30 minut. Po jego zakończeniu pacjent otrzymuje kilka minut na oczyszczenie skóry z pozostałości żelu i ubranie się. Następnie przechodzi do krótkiej rozmowy z lekarzem.

Jakie są wskazania do wykonania badania?

O konieczności przeprowadzenia badania decyduje lekarz, który wypisuje na nie skierowanie. USG może być również przeprowadzone na życzenie, po wniesieniu odpowiedniej opłaty. Wskazaniami do wykonania ultrasonografii są m.in.:

• nieprawidłowości (guzki, zgrubienia) wyczuwalne w obrębie brzucha,
• krwawienie z dróg rodnych,
• krwawienie z przewodu pokarmowego (krew w kale lub moczu),
• biegunki,
• wymioty,
• ostre lub przewlekłe bóle brzucha,
• powiększony obwód brzucha,
• wyczuwalne powiększenie narządów miąższowych (podczas badania przedmiotowego),
• wyczuwalne napięcie w jamie brzusznej (podczas badania przedmiotowego),
• nagła utrata masy ciała,
• stwierdzona zółtaczka lub widoczne zżółknięcie skóry,
• trudności w oddawaniu moczu lub stolca,
• długotrwale utrzymująca się gorączka o nieznanym pochodzeniu,
• urazy w obrębie brzucha,
• częste kolki (u dzieci),
• kamica nerkowa,
• kamica żółciowa,
• zaburzenie funkcjonowania prostaty,
• podejrzenie zmian nowotworowych w obrębie narządów jamy brzusznej,
• podejrzenie tętniaka aorty brzusznej.

Zmiany patologiczne, które mogą zostać wykryte na drodze ultrasonografii, to m.in. guzy, torbiele, stany zapalne otrzewnej, złogi w drogach moczowych lub w pęcherzu żółciowym oraz uszkodzenia narządów (np. wątroby) wywołane urazami mechanicznymi. Celem badania USG może być również monitorowanie wcześniej wykrytych guzów nowotworowych oraz kontrolowanie, czy nie nastąpiły przerzuty. Warto też wykonywać takie badanie profilaktycznie, co najmniej raz na dwa lata.

Jak się przygotować do badania USG jamy brzusznej?

Zalecany sposób przygotowania do USG narządów jamy brzusznej jest uzależniony od godziny, o której ma ono zostać wykonane, a także od wieku pacjenta. W przypadku osób dorosłych, jeżeli wizyta ma odbyć się przed godziną 12:00, zaleca się przyjść na nią na czczo. Dzień przed badaniem wymagane jest również stosowanie diety lekkostrawnej. Należy unikać m.in. ciemnego pieczywa oraz surowych warzyw i owoców. Ostatni posiłek w dniu poprzedzającym badanie powinien zostać spożyty przed godziną 18:00.

Jeżeli wizyta ma odbyć się po godzinie 12:00, procedury są nieco inne. Przez co najmniej 6 godzin przed badaniem jamy brzusznej należy powstrzymać się przed jedzeniem oraz pić wyłącznie niegazowaną wodę bez dodatków. Niewskazane jest również palenie tytoniu oraz żucie gumy. Aby wyeliminować ryzyko wzdęć, warto przyjąć Espumisan lub inny lek o podobnym działaniu (3 x 2 kapsułki na dobę).

Na 1-2 godziny przed badaniem wskazane jest wypicie do 4 szklanek niegazowanej wody oraz niekorzystanie z toalety. Pęcherz wypełniony moczem wypycha pętle jelitowe z miednicy małej, dzięki czemu niektóre narządy są lepiej widoczne dla lekarza przeprowadzającego badanie. Pacjent może zostać poproszony o opróżnienie pęcherza w trakcie wizyty.

Nieco inaczej jest w przypadku noworodków i niemowląt. Najmłodsi pacjenci nie powinni otrzymywać posiłków co najmniej 1,5 godziny przed planowanym USG. Z kolei dzieci do 5. roku życia powinny pościć co najmniej 2 godziny przed badaniem.

Przygotowania ze strony pacjenta mogą obejmować również przyniesienie ze sobą wcześniejszych wyników badań. Mogą to być różne dokumenty, np. wyniki rezonansu magnetycznego (MRI) lub tomografii komputerowej (TK). Dotyczy to zarówno dorosłych, jak i dzieci. Jeżeli USG jamy brzusznej było już kiedyś przeprowadzane, również należy poinformować o tym lekarza wykonującego badanie.

Jak długo trzeba czekać na wynik USG brzucha?

Obraz ultrasonograficzny widoczny jest na ekranie urządzenia medycznego w czasie rzeczywistym. Po zakończeniu badania lekarz jest w stanie od razu poinformować pacjenta o ewentualnych nieprawidłowościach w funkcjonowaniu narządów.

Opis badania ultrasonograficznego obejmuje cechy badanych narządów oraz ewentualne nieprawidłowości. Wśród tych ostatnich najczęściej spotykane są:

• złogi (kamienie) w układzie moczowym,
• błotko żółciowe w układzie moczowym,
• pogrubienie ściany pęcherzyka żółciowego,
• poszerzone drogi żółciowe,
• polip pęcherzyka żółciowego,
• zmiana ogniskowa (np. torbiel lub guz),
• poszerzony przewód Wirsunga,
• wnęka wątroby,
• płyn w jamie otrzewnej,
• powiększone węzły chłonne.