Badania dla sportowców – pakiet badań lekarskich, które warto wykonać

Rywalizacja sportowa na poziomie amatorskim, jak i profesjonalnym wymaga od osób trenujących doskonałego stanu zdrowia, który pozwala na bezpieczne uczestnictwo w zawodach. Jakie badania dla sportowców warto wykonać, by upewnić się, że nasz organizm jest zdrowy i podoła wysiłkowi fizycznemu? Sprawdź pakiet badań, który umożliwi Ci bezpieczną rywalizację i doskonalenie się w ulubionej dyscyplinie sportowej!

Pakiet badań dla sportowców – morfologia krwi, glukoza, TSH, kreatynina, kortyzol i nie tylko

Zarówno rutynowe, jak i specjalistyczne badania dla sportowców pozwalają lepiej poznać nam swój organizm, w tym m.in. stwierdzić niedobory składników pokarmowych lub wykryć  mniej lub bardziej poważne choroby oraz dysfunkcje. Wiele osób zastanawia się, jakie są podstawowe badania, które warto wykonać w laboratorium, gdy prowadzi się aktywny tryb życia. Zestaw badań dla sportowców powinien zawierać:

•     pełną morfologię krwi (5-diff) – jest to podstawowe badanie krwi, które dostarcza nam informacji o ogólnym stanie zdrowia. Pamiętajmy, że regularne badania laboratoryjne krwi pozwalają wykryć niedokrwistość lub inne choroby krwi, które będą wpływać na naszą wydolność,
•     badanie OB, czyli odczyn opadania krwinek czerwonych – pozwala wykryć ewentualne stany zapalne toczące się w organizmie,
•     badanie poziomu TSH – tyreotropina reguluje pracę gruczołu tarczowego, nieprawidłowy wynik hormonu TSH wydzielanego przez przysadkę mózgową może świadczyć o zaburzeniach metabolizmu i chorej tarczycy,
•     ciśnienie krwi – badanie ciśnienia tętniczego umożliwia wykrycie nadciśnienia oraz jest pomocne w diagnostyce innych chorób układu krążenia,
•     pomiar stężenia kreatyniny – kolejne ważne badanie dla sportowców, które pozwala ocenić filtrację nerek. Zwykle u osób aktywnych fizycznie, szczególnie uprawiających sporty siłowe, poziom kreatyniny we krwi jest nieco podwyższony,
•     pomiar stężenia glukozy – glukoza jest źródłem energii dla mózgu i mięśni, ocena jej stężenia na czczo pozwala wykryć cukrzycę,
•     pomiar stężenia magnezu – niedobory pierwiastka sprzyjają bolesnym skurczom mięśni. Warto podkreślić, że magnez to jeden z kluczowych mikroelementów w diecie sportowców. Osoby uprawiające aktywność sportową powinny zwiększyć podaż magnezu, gdyż mięśnie sportowców szybciej metabolizują magnez, jak i inne składniki,
•     badanie poziomu testosteronu i kortyzolu – są to badania hormonalne bardzo przydatne dla sportowców, gdyż pozwalają ocenić zdolność przystosowania organizmu do trybu treningowego,
•     badanie kinazy kreatynowej – wzrost enzymu może sygnalizować uszkodzenie mięśni szkieletowych,
•     pomiar stężenia ferrytyny – uzupełnia morfologię krwi w diagnostyce niedokrwistości, czyli anemii, z którą zmaga się wielu sportowców,
•     badanie ogólne moczu – pozwala sprawdzić stan układu moczowego, wykrywa infekcje i choroby nerek oraz wątroby, a także zaburzenia gospodarki węglowodanowej,
•     badanie spirometryczne – trwa około 15 minut, pozwala wykryć patologie układu oddechowego. To proste i szybkie narzędzie diagnostyczne ocenia czynność i pojemność płuc, jest szczególnie polecane płetwonurkom i pływakom,
•     pomiar stężenia elektrolitów – umożliwia ocenę stanu gospodarki elektrolitowej (głównie sodu i potasu),
•     oznaczenie stężenia białka całkowitego – pozwala lekarzowi ocenić stan odżywienia, sygnalizuje też nieprawidłowości w pracy nerek i wątroby,
•     EKG serca (elektrokardiografia) – badanie to pozwala specjaliście ocenić, czy serce pacjenta pracuje prawidłowo i nie ma przeciwwskazań, by dalej uprawiał on daną dyscyplinę sportową,
•     pomiar stężenia witaminy D – odpowiedni poziom witaminy D w organizmie zapewnia wydajną pracę mięśni, kości i nerwów, natomiast niedobory obniżają odporność i mają niekorzystny wpływ na samopoczucie. Niewystarczająca ilość witaminy D w organizmie zwiększa też ryzyko wystąpienia kontuzji i powoduje przewlekłe zmęczenie, co odbija się negatywnie na wynikach sportowych,
•     lipidogram (profil lipidowy) – wykrywa zaburzenia poziomu cholesterolu, pozwala ocenić ryzyko wystąpienia miażdżycy. Lipidogram umożliwia szczegółową ocenę stanu gospodarki tłuszczowej (lipidowej).

Osoby, które zajmują się sportem na poziomie profesjonalnym, powinny również odbyć:

•     konsultację okulistyczną,
•     konsultację laryngologiczną,
•     konsultację ortopedyczną,
•     konsultację stomatologiczną,
•     konsultację neurologiczną (polecaną szczególnie w przypadku osób, które uprawiają sporty walki).

Jak przygotować się do badań?

Przygotowanie zależy od typu badania (przykładowo niektóre badania wymagają bycia na czczo, a inne nie). Jednak uogólniając, dzień przed badaniami dla sportowców należy unikać silnego stresu i intensywnego wysiłku fizycznego, gdyż czynniki te mogą zaburzyć wyniki badań. Ostatni posiłek powinno się zjeść dnia poprzedniego do godziny 18:00. W dniu poprzedzającym badania nie powinno się też pić alkoholu i należy zadbać o regenerujący sen.

Jak często sprawdzać swój stan zdrowia? Większość z badań profilaktycznych dla sportowców powinno się wykonywać co 12 miesięcy (niektóre co 6 miesięcy). Natomiast o częstotliwości badań kontrolnych po przebytym urazie decyduje lekarz, który nas prowadzi.

Badania profilaktyczne dla sportowców – poznaj korzyści

Dlaczego warto regularnie monitorować i analizować stan zdrowia, uprawiając sport na amatorskim, jak również zawodowym poziomie? Profilaktyczne badania dla sportowców umożliwiają wykrycie ewentualnych problemów zdrowotnych (ukrytych chorób) i szybkie wdrożenie optymalnego leczenia. To nie koniec zalet działań profilaktycznych. Dzięki badaniom możemy zmniejszyć ryzyko wystąpienia ciężkich urazów i kontuzji, które mogłyby wykluczyć nas na długi czas z uprawiania danej dyscypliny sportowej.

Ocena pracy różnych układów w organizmie pozwala wykluczyć przeciwwskazania do uprawiania konkretnej aktywności ruchowej. Dzięki badaniom trenerzy mogą przygotować efektywny plan treningowy, dostosowując poziom intensywności ćwiczeń do aktualnego stanu zdrowia i możliwości zawodnika.

Cyklicznym badaniom powinni poddać się nie tylko zawodowcy, ale też osoby, które trenują rekreacyjnie i np. planują uczestnictwo w maratonie, triathlonie czy biegach ulicznych. Warto dodać, że pakiet badań zwykle wypada znacznie korzystniej cenowo, niż wykupienie każdego badania osobno. Wykonane zbiorczo jednego dnia pozwalają nam też zaoszczędzić sporo czasu.

Badania dla sportowców – pogłębiona diagnostyka jest kluczowa

Według dr Jan Szneider kontuzje kończyn dolnych i górnych są bardzo częste w sportach. Pozostawienie urazu może grozić nie tylko bólem w stawie, ale nawet trwałym kalectwem:

– Właściwa ocena zdrowia w przypadku każdego sportowca, w tym także osób uprawiających sport dla własnej przyjemności, jest kluczowa. Brak pogłębionej diagnostyki często uniemożliwia zlokalizowanie prawdziwej przyczyny dolegliwości, takich jak np. ból i ograniczenie ruchomości stawu, a tym samym wyklucza pacjenta z uprawiania sportu. Przykłady powrotu do zdrowia sportowców napawają jednak optymizmem i świadczą o tym, że medycyna sportowa jest ważną dziedziną medycyny.

Konsultacja merytoryczna: dr n. med. Jan Szneider, Specjalista Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu, Klinika enel-sport,  Łazienkowska 3, Warszawa.

Źródła:

• https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/99884,morfologia-krwi
• https://podyplomie.pl/medycyna/33548,badania-laboratoryjne-w-niedokrwistosci
• https://podyplomie.pl/kardiologia/20329,badania-przesiewowe-sportowcow-wyczynowych-zapobieganie-naglej-smierci-sercowej
• https://www.gov.pl/web/zdrowie/komunikat-ws-zmian-w-zakresie-orzekania-o-zdolnosci-do-uprawiania-sportu-przez-dzieci-i-mlodziez-oraz-przez-zawodnikow