Łuszczycowe zapalenie stawów to przewlekła choroba, która objawia się współwystępującym zapaleniem stawów oraz łuszczycą skóry. Niekiedy ma ona łagodną postać, niekiedy jednak prowadzi do nieodwracalnego zniszczenia stawów oraz niesprawności. Na szczęście w ostatnich latach dokonał się duży postęp zarówno w diagnostyce, jak i leczeniu łuszczycowego zapalenia stawów, co pozwala hamować rozwój choroby i zapewnić pacjentowi większy komfort życia.

Z tekstu dowiesz się:

• co to jest łuszczycowe zapalenie stawów i jakie są jego przyczyny,
• jak objawia się łuszczycowe zapalenie stawów,
• jak przebiega diagnostyka łuszczycowego zapalenia stawów,
• na czym polega leczenie łuszczycowego zapalenia stawów.

Łuszczycowe zapalenie stawów to schorzenie, w którego przebiegu u pacjenta występują jednoczesne zapalenie stawów oraz łuszczyca skóry. Niekiedy może ono objąć również inne części ciała, np. serce albo oczy, a także przyczyniać się do rozwoju miażdżycy. Łuszczycowe zapalenie stawów miewa różny przebieg – od łagodnych postaci, które mogą być dość łatwo kontrolowane, aż po postacie zaawansowane, kiedy u pacjenta dochodzi do trwałego, nieodwracalnego zniszczenia stawów i niesprawności.

Łuszczycowe zapalenie stawów – przyczyny

Szacuje się, że łuszczycowe zapalenie stawów występuje u około 30% pacjentów ze zdiagnozowaną łuszczycą, z którą z kolei boryka się około 2% populacji. Najczęściej objawy ŁZS obserwuje się u osób między 30. a 50. rokiem życia, choć nie jest to reguła – bywa ono diagnozowane również u pacjentów młodszych i starszych.

Przyczyny łuszczycowego zapalenia stawów nie zostały jak dotąd jednoznacznie ustalone. Choroba ma najprawdopodobniej podłoże genetyczne, a procesy zapalne są uruchomiane przez określone bodźce zewnętrzne, takie jak:

• przebyte wcześniej zakażenia wirusowe i bakteryjne,
• poważne urazy mechaniczne,
• przewlekły stres,
• przyjmowanie niektórych leków (np. przeciw malarii),
• ekspozycja na niektóre substancje chemiczne.

Łuszczycowe zapalenie stawów – objawy

Łuszczycowe zapalenie stawów może mieć różny przebieg. Objawy ze strony układu ruchu najczęściej występują u pacjentów z już rozpoznaną łuszczycą – do tych symptomów zalicza się:

• ból, obrzęk i sztywność stawów,
• ograniczenie ruchomości stawów,
• zapalenie przyczepów ścięgnistych (ból i tkliwość takich obszarów, jak pięta i połączenie żeber z mostkiem),
• zapalenie palca (poszerzenie i bolesność palca),
• deformacje stawów (przede wszystkim w obrębie palców, co powoduje ich wizualne skrócenie),
• dna moczanowa.

Niekiedy objawy te występują tylko w obrębie jednej części ciała (np. dłoni), czasami choroba obejmuje więcej stawów. Cechą charakterystyczną łuszczycowego zapalenia stawów jest jego przebieg – z naprzemiennymi okresami zaostrzeń oraz remisji.

Choć u większości pacjentów ŁZS przyjmuje dość łagodną postać – głównie symetrycznego lub niesymetrycznego zapalenia kilku stawów, najczęściej rąk i stóp – to jednak choroba może mieć także cięższy przebieg. Wówczas atakuje stawy biodrowe i stawy kręgosłupa – nieleczone łuszczycowe zapalenie stawów w tej postaci może powodować nawet trwałą niesprawność.

Nie można oczywiście zapominać o innych objawach łuszczycowego zapalenia skóry, poza zmianami skórnymi i zmianami w obrębie stawów. Są to m.in. degeneracja płytki paznokciowej, zapalenie spojówek i zapalenie błony naczyniowej oka, rozwój zmian miażdżycowych oraz – bardzo rzadko – uszkodzenie zastawek serca.

Łuszczycowe zapalenie stawów – jakie badania trzeba wykonać?

Diagnostyka łuszczycowego zapalenia stawów prowadzona jest najczęściej przez reumatologa, niekiedy także przez ortopedę lub internistę. Jej pierwszym elementem jest wywiad z pacjentem, zapoznanie się z jego dokumentacją medyczną oraz badania wzrokowe – zarówno w kierunku zmian łuszczycowych skóry, jak i charakterystycznych zmian w obrębie stawów.

W dalszej kolejności wykonuje się podstawowe badania krwi – u pacjentów z ŁZS często wykrywa się podwyższone wskaźniki OB i CRP, świadczące o stanie zapalnym, choć nie jest to reguła. Bada się tzw. czynnik reumatoidalny (RF), a także antygen HLA B27, często występujący u pacjentów z tzw. spondyloartropatiami seronegatywnymi, do których zalicza się ŁZS.

Wśród badań obrazowych przydatne pod względem diagnostycznym jest RTG – biodra, kręgosłupa, stawów stóp i rąk oraz innych stawów zajętych przez chorobę. W przypadku bardziej zaawansowanych postaci ŁZS wykonuje się rezonans magnetyczny. USG zalecane jest w przypadku podejrzenia zapalenia w obrębie przyczepów ścięgnistych. U pacjentów z zajęciem oczu wykonuje się badania okulistyczne, z objawami sercowymi – kardiologiczne.

Łuszczycowe zapalenie stawów – leczenie

Najważniejszym celem leczenia łuszczycowego zapalenia stawów jest zahamowanie jego rozwoju, umożliwienie pacjentowi jak najdłuższego normalnego funkcjonowania i samodzielności, a także zapobieganie powikłaniom, m.in. ze strony układu sercowo-naczyniowego.

• Łuszczycowe zapalenie stawów – leczenie farmakologiczne

Stosowane u pacjentów z łuszczycowym zapaleniem stawów są m.in. niesteroidowe leki przeciwzapalne, glikokortykosteroidy, metotreksat, a także inne leki, jak np. cyklosporyna, azatiopryna, sulfasalazyna, i leflunomid.

Jeśli jest taka potrzeba, leki podaje się również bezpośrednio do objętego chorobą stawu pod kontrolą USG.

• Łuszczycowe zapalenie stawów – leczenie zabiegowe

Jeśli ŁZS przyjmuje bardziej zaawansowaną postać, u pacjenta dochodzi do zniszczenia stawów i niesprawności, wykonuje się różnego rodzaju zabiegi korekcyjne i rekonstrukcyjne, które mają na celu poprawę pracy danego stawu, a także zabiegi endoprotezoplastyki, czyli usuwanie zniszczonych stawów naturalnych i zastępowanie ich sztucznymi protezami.

• Łuszczycowe zapalenie stawów – rehabilitacja

Bardzo ważnym elementem leczenia ŁZS jest także rehabilitacja, w tym fizjoterapia ortopedyczna. Różnego rodzaju ćwiczenia czynne i bierne, terapia manualna, jak również zabiegi fizykoterapii, np. ultradźwięki, krioterapia i balneoterapia, działają przeciwbólowo, przeciwzapalnie i pomagają dłużej utrzymywać sprawność.