Zapalenie okostnej: objawy, przyczyny i leczenie

Okostna to silnie unaczyniona i unerwiona błona, która otacza kość – chroni ją, odżywia, umożliwia rozwój i regenerację. Jak każda inna tkanka w ludzkim organizmie również okostna narażona jest na rozwój stanów zapalnych – mogą mieć one podłoże bakteryjne, być efektem powtarzających się przeciążeń albo ekspozycji na niekorzystne czynniki zewnętrzne. W zależności od przyczyn zapalenie okostnej leczy się w rozmaity sposób, np. farmakologicznie albo poprzez rehabilitację.

Z tekstu dowiesz się:

• co to jest okostna i jakie funkcje pełni w organizmie,
• jakie mogą być przyczyny i rodzaje zapalenia okostnej,
• jak objawia się zapalenie okostnej,
• w jaki sposób się je leczy.

Okostna to silnie unaczyniona i unerwiona błona, która pokrywa powierzchnię każdej kości w organizmie człowieka. Zbudowana jest z dwóch warstw: wewnętrznej i zewnętrznej. Przebiegają przez nią nerwy, naczynia krwionośne i chłonne, znajdują się w niej komórki kościotwórcze.

Okostna pełni różne funkcje w organizmie. Chroni ona kości, odżywia je, pozwala na rozwój oraz regenerację kości, zwłaszcza po jej uszkodzeniach. Jest konieczna do tego, by kość przyrastała na grubość.

Okostna, jak każda inna tkanka w ludzkim organizmie, narażona jest jednak na rozwój stanów zapalnych.

Zapalenie okostnej – przyczyny

Przyczyny zapalenia okostnej mogą być rozmaite. Choroba dość często ma podłoże infekcyjne – może być wywołana przez szkodliwe bakterie i rozwijać się jako powikłanie jakichkolwiek innych spowodowanych przez drobnoustroje stanów zapalnych toczących się w pozostałych organach i tkankach organizmu. Przykładem może tu być zapalenie okostnej zęba, które rozwija się na skutek działania w jamie ustnej chorobotwórczych bakterii wywołujących próchnicę, do czego przyczyniają się m.in. nieprawidłowa higiena jamy ustnej oraz unikanie wizyt u dentysty.

Niekiedy zapalenie okostnej jest efektem powtarzających się mikrourazów i przeciążeń, np. związanych z uprawianiem sportu lub wykonywaną pracą zawodową. Jako przykład można tu podać zapalenie okostnej piszczeli, które rozwija się często u biegaczy jako skutek zbyt intensywnych treningów. Do rozwoju stanów zapalnych mogą się przyczynić także pojedyncze urazy kości, np. pęknięcie czy złamanie podczas nieszczęśliwego upadku.

Zapalenie okostnej może być także efektem narażenia na działanie szkodliwych czynników, takich jak promieniowanie RTG. Trzeba tu jednak zaznaczyć, że nie chodzi o wykonywane niekiedy u pacjenta badania obrazowe, ale długotrwałą ekspozycję na promieniowanie rentgenowskie bez stosowania środków ochronnych.

Zapalenie okostnej – objawy

Bez względu na to, których konkretnie kości dotyczy zapalenie okostnej, objawy schorzenia są bardzo podobne. Pacjenci borykają się przede wszystkim z bólem – bardzo silnym pojawiającym się nagle, narastającym, trudnym do opanowania. W przypadku zapalenia okostnej piszczeli może to być ból piszczeli w nocy albo po wysiłku fizycznym, z kolei zapalenie okostnej zęba objawia się silnym bólem uniemożliwiającym normalne mówienie czy jedzenie.

Oprócz dolegliwości bólowych u pacjentów występują:

• podwyższona temperatura ciała,
• osłabienie,
• bóle głowy,
• opuchlizna w obrębie objętej stanem zapalnym kości.

W celu diagnostyki choroby wykonuje się zdjęcie RTG. Inne badania obrazowe z reguły nie są konieczne.

Zapalenie okostnej – leczenie

Leczenie zapalenia okostnej zależne jest zarówno od przyczyny choroby, jak i obszaru, który obejmuje. Jeśli choroba ma podłoże bakteryjne, lekarz może przepisać antybiotyk na zapalenie okostnej – antybiotykoterapia trwa z reguły od 7 do 14 dni. Antybiotyk może być przyjmowany w formie doustnej, ale również miejscowo, np. w postaci maści na zapalenie okostnej.

Zapalenie okostnej zęba leczy się u stomatologa – może on podjąć leczenie endodontyczne (kanałowe) lub usunąć zainfekowany ząb. Zapalenie okostnej piszczeli może wymagać czasowego zaprzestania treningów i odciążania kończyny, pomocniczo stosuje się kinesiotaping oraz niektóre zabiegi fizykoterapii, np. krioterapię.

Zapalenie okostnej – leczenie domowe nie zawsze pomoże

Jeśli pacjent nie zlekceważy dolegliwości i zgłosi się do lekarza, rokowania w przypadku zapalenia okostnej są dobre – całkowite pozbycie się choroby jest możliwe. Na pewno nie jest dobrym pomysłem stosowanie wyłącznie domowych sposobów na zapalenie okostnej. Doraźną ulgę przy bólu zęba może co prawda przynieść wypłukanie jamy ustnej naparem z szałwii, a w przypadku bólu piszczeli dolegliwości złagodzi zimny okład, ale w dłuższej perspektywie bez specjalistycznego leczenia choroba może się pogłębiać.