Na to, że serce noworodka jest sprawne, wskazuje kilka charakterystycznych symptomów: głośny krzyk, zaróżowiona skóra i energiczne ruchy. W większości dzieci rodzą się w pełni sprawne, z bardzo silnym sercem. Jednak wada serca nie zawsze daje o sobie znać od razu. Właśnie dlatego kardiologia jest jednocześnie tak ważna i wymagająca w przypadku dzieci.

• szybka męczliwość dziecka,
• brak tchu w trakcie płaczu,
• bardzo blada skóra, z sinawym odcieniem na twarzy, wargach i języku,
• silne, nawracające bóle w klatce piersiowej,
• omdlenia, zasłabnięcia i zawroty głowy,
• problemy ze ssaniem i słabe przybieranie na wadze.

Wiele drobnych wad serca nie daje żadnych objawów, są rozpoznawane dopiero podczas okresowych badań czy infekcji. Powyższe objawy są jednak podstawą do tego, by skonsultować je z kardiologiem dziecięcym. W Warszawie i Łodzi konsultacje specjalistyczne są dostępne w placówkach ENEL-SPORT. Pełen pakiet badań powinien uspokoić rodziców, bądź – w przypadku choroby – pomóc zaplanować dalsze leczenie.

Kardiolog dziecięcy jest specjalistą, który posiada fachową wiedzę na temat rozwoju serca dziecka i dysponuje wyspecjalizowaną aparaturą, która pomoże ocenić stan tego organu. Już podczas pierwszej wizyty może więc postawić dużo bardziej dokładną diagnozę niż pediatra dysponujący jedynie stetoskopem i wywiadem. Do najbardziej podstawowych i najczęściej wykonywanych badań kardiologicznych należą:

• EKG serca – inaczej elektrokardiogram. Polega na wykorzystaniu prądu do rejestracji elektrycznej czynności serca mięśniowego. Aparat rejestruje bioprądy serca przy wykorzystaniu końcówek przytwierdzonych do rąk, nóg i klatki piersiowej dziecka i przedstawia je jako wykres. Badanie jest całkowicie bezbolesne.
• Echo serca (inaczej USG serca) – określa budowę serca dzięki zastosowaniu fal ultradźwiękowych. Lekarz przykłada głowicę do klatki piersiowej dziecka i uzyskuje dzięki temu na ekranie obraz serca i przepływu krwi. Samo badanie trwa do trzydziestu minut i jest całkowicie bezbolesne.
• Prześwietlenie promieniami rentgenowskimi – obejmuje zrobienie zdjęcia rentgenowskiego, które obrazuje wielkość i położenie serca dziecka. Podobnie jak poprzednie badania jest całkowicie bezbolesne.

Przed wizytą u kardiologa dziecięcego warto porozmawiać z dzieckiem o przebiegu wizyty. Dzięki temu nie będzie się bało i z większym spokojem podejdzie do współpracy z lekarzem.

Wywiad i wyniki badań pomagają kardiologowi dziecięcemu w zdiagnozowaniu u dziecka m.in.:

• niewydolności serca,
• zaburzeń rytmu serca,
• wad serca (np. niedomykalności zastawki mitralnej, niedomykalności zastawki aortalnej, zwężenie zastawki mitralnej, zwężenie zastawki aortalnej, niedomykalność zastawki trójdzielnej).

Nawet jeżeli u dziecka zostanie stwierdzona wada serca, niekoniecznie oznacza to rychłą operację. W przypadku maluchów przeważnie odracza się zabieg, jeśli nie jest on konieczny. Nie wszystkie wady w ogóle się operuje, czasami wystarcza odpowiednia terapia.

Możliwe, że dalsza diagnostyka małego pacjenta będzie musiała odbywać się w szpitalu. Niekiedy kardiolog dziecięcy zleca bowiem wykonanie szczegółowych badań krwi czy zabieg cewnikowania serca. Cewnikowanie serca polega na wprowadzeniu do żyły małej rurki, którą następnie poprzez naczynia krwionośne kieruje się do serca. W ten sposób mierzy się ciśnienie krwi w komorach i przedsionkach oraz pobiera jej próbki, by ocenić stopień wysycenia tlenem. Czasami wprowadza się rurką również kontrast – zmiana barwy pozwoli ocenić przepływ krwi i uwidocznić jamy serca. Zabieg cewnikowania serca odbywa się pod znieczuleniem i trwa około dwóch godzin.

W przypadku odłożenia zabiegu do czasu aż dziecko ukończy kilka lat należy wyjątkowo zwrócić uwagę na restrykcyjne stosowanie się do zasad lekarza, w tym – zaleconej maluchowi farmakoterapii.